ธาราวารุณี

ในคราวหนึ่งเมื่อครั้งพุทธกาล นางวิสาขา มหาอุบาสิกาถูกชักชวนโดยเพื่อนของนางห้าร้อยคน
ให้ไปเที่ยวงานมหรสพใกล้กับเชตวันมหาวิหาร หญิงห้าร้อยคนดื่มสุราเมามายตลอดเส้นทาง แต่นางวิสาขาไม่ดื่ม เมื่อไปถึงเชตวันมหาวิหาร นางวิสาขาเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ขณะที่เพื่อนห้าร้อยคนดื่มสุราแสดงอาการ
ไม่เหมาะสมต่าง ๆ นานา พระผู้มีพระภาคเจ้าทราบด้วยพระพุทธญาณ ว่าทั้งห้าร้อยคนมีโอกาสได้ดวงตาเห็นธรรม จึงทรงแสดงปาฏิหาริย์ให้ปรากฏ หญิงห้าร้อยคนเมื่อเห็นดังนั้นเกิดความเกรงกลัว สร่างจากความเมา เมื่อนั้น
พระพุทธองค์ ได้ทรงกล่าวพระคาถาเพื่อเตือนสติหญิงเหล่านั้น เมื่อฟังจบหญิงสหายทั้งห้าร้อยคนของนางวิสาขาได้ดวงตาเห็นธรรม บรรลุเป็นพระโสดาบัน เลิกเสพสุราตลอดชีวิต จากนั้นนางวิสาขากราบทูลถามความเป็นมาของน้ำเมาต่อพระผู้มีพระภาคเจ้า พระองค์จึงตรัสเล่า "กุมภชาดก" ให้ทุกคนในที่นั้นได้สดับ
"กุมภชาดก" กล่าวถึงกำเนิดของสุราตั้งแต่ครั้งอดีตนานไกลหลายกัปกาลก่อน ผู้ค้นพบและร่วมกันหมักปรุงแล้วนำออกเผยแพร่ คือนายพราน "สุระ" และ "วรุณ" ดาบส ฤทธิ์ของสุราก่อให้เกิดความพินาศมากมาย โทษภัยนานัปการทั้งทางตรงและทางอ้อม วาระสุดท้ายของผู้ให้กำเนิดทั้งสองคือถูกประหารชีวิต
"สุรา" และ "วารุณี" ทั้งสองคำนี้มีบัญญัติศัพท์ไว้ในพจนานุกรมเป็นความหมายเดียวกัน คำที่ใช้อย่างเป็นทางการและนิยมเรียกกันคือคำว่า "สุรา" ตามชื่อของนายพราน "สุระ" แต่หนังสือเล่มนี้จะเรียกน้ำเมาชนิดต่างๆ ว่า "วารุณี" ตามชื่อของ "วรุณ" ดาบส ผู้ให้กำเนิดอีกคนหนึ่ง หรือเรียกว่า "ธาราวารุณี" "วารุณีธารา" เพื่อให้เกิดความไพเราะสวยงามยิ่งขึ้น
น้ำเมา ปัจจุบันเป็นสินค้าที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจ
ผู้ที่ได้รับประโยชน์มีเพียงผู้อนุญาตให้ผลิตและจำหน่าย ผู้เกี่ยวข้องกับการผลิตและจำหน่ายเท่านั้น บุคคลอื่นไม่ได้รับประโยชน์อันใด แม้ผู้นิยมดื่มเองอาจเข้าใจว่าเป็นของดี ดื่มแล้วมีความสุข แท้จริงแล้วการดื่มน้ำเมาเป็นการใช้จ่ายฟุ่มเฟือย เปลืองเงินเปลืองเวลา และเป็นการทำร้ายตัวเองโดยตรง เมื่อดื่มหนักเข้า ยังไปทำร้ายผู้อื่นเป็นลำดับถัดไป ก่อเกิดอาชญากรรม อุบัติเหตุความเจ็บป่วย ความสูญเสียมากมายตลอดเวลา แม้ว่ามีกฎหมายและมาตรการต่าง ๆออกมาควบคุม แต่ไม่ทราบเพราะเหตุใด น้ำเมายังคงเป็นสิ่งเสพติดที่เข้าถึงได้ง่ายทุกเพศทุกวัย ก่อปัญหาไม่เคยลดลง
มูลค่ามหาศาลทางเศรษฐกิจ และภาษีที่จัดเก็บจากน้ำเมา เป็นความจริงที่ไม่อาจปฏิเสธ ทว่าโทษภัยของน้ำเมา ก็เป็นความจริงแท้เช่นกัน
"ธาราวารุณี" เป็นกวีนิพนธ์ในรูปแบบเรื่องสั้นฉันทลักษณ์ มีทั้งหมดห้าเรื่อง เขียนด้วยฉันทลักษณ์สามแบบ เปลี่ยนตามอารมณ์ของแต่ละฉากในเรื่อง ชื่อตัวละครและเหตุการณ์ทั้งหมด เป็นเรื่องสมมุติที่แต่งขึ้นมาตามอย่างเรื่องสั้นโดยทั่วไป ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์หรือบุคคลจริงแต่อย่างใด ความวิบัติสูญเสียที่ปรากฏอยู่ในเรื่องเหล่านี้ เป็นเพียงเสี้ยวหนึ่งของภัย
จากน้ำเมาที่เกิดขึ้นในโลก
ทุกวันนี้เราอยู่ในยุคแห่งความสะดวกสบาย และมากด้วยเสรีภาพ ที่ไม่รู้ว่าขอบเขตของมันอยู่ที่ไหน ในเมื่อโลกนี้ไม่มีอะไรฟรี แน่นอนว่าเสรีภาพของน้ำเมาก็เช่นกัน มันมีราคาที่ต้องจ่ายเสมอ