นิตยสาร Creative Thailand ปีที่ 6 ฉบับที่ 5

ผู้เลือก หรือ ผู้ถูกเลือก

นับตั้งแต่โลกได้ต้อนรับสิ่งที่เรียกว่า “อินเทอร์เน็ต" และเปิดประตูเข้าสู่ “สังคมยุคข้อมูลข่าวสาร” วิถีชีวิตของผู้คนก็ต่างออกไปอย่างสิ้นเชิง เราสะดวกสบายกับความรวดเร็ว สรรหาและค้นพบสิ่งที่อยู่ไกลออกไปหลายพันไมล์ โลกทัศน์ที่เปิดกว้างกับข้อมูลที่พรั่งพร้อม ดูเหมือนจะเป็นทางเลือกชีวิตที่น่าอภิรมย์ จนเมื่อเวลาผ่านพ้นสักระยะ ความพรั่งพร้อมของข้อมูลกลับกลายเป็นความฟุ้งกระจาย การสรรหาบนตัวเลือกที่มากมายกลายเป็นไม่พบเจอสิ่งที่หวังว่าจะค้นพบ แต่ความสร้างสรรค์ไม่เคยมีขีดจำกัด แนวคิดเทคโนโลยีที่จะมาจัดระเบียบข้อมูลอันมหาศาล หรือ Big Data จึงกลายเป็นเรื่องราวแห่งการปฏิวัติวิถีชีวิตครั้งใหม่ ไม่ใช่เพียงแค่การเรียบเรียง การจัดการ การวิเคราะห์ข้อมูลที่มากมายทั้งปริมาณและหลากหลายให้ฉับไวและทันสถานการณ์เท่านั้น แต่ข้อมูลเหล่านี้ คือการตัดสินใจที่อาจจะเปลี่ยนชีวิตของใครบางคนให้ไม่มีวันเหมือนเดิม

ผลของการสังเคราะห์และจัดการ Big Data อย่างชาญฉลาด ส่งผลในความได้เปรียบทางธุรกิจไปจนถึงการบริหารนโยบายสาธารณะ จากระดับองค์กรที่ต้องแข่งขันอย่างดุเดือด เพื่อเข้าสู่ใจกลางความต้องการของลูกค้า การเสนอข้อมูลแบบเฉพาะเจาะจงกับลูกค้า และการบริหารต้นทุนอย่างมีประสิทธิภาพ เช่นเมื่อเร็วๆ นี้ ที่แอมะซอนได้จดสิทธิบัตร Anticipatory Shipping ซึ่งเป็นระบบจัดการประมวลผลว่าลูกค้าในพื้นที่นั้นๆ มีความต้องการและความสนใจต่อสินค้าประเภทใด โดยประมวลข้อมูลจากประวัติการซื้อในอดีต การค้นหาในเว็บไซต์ กระทั่งตำแหน่งการคลิกเมาส์หรือการวางเมาส์ของลูกค้าบนหน้าจอ สิ่งเหล่านี้ถูกประมวลเพื่อให้บริษัทสามารถคาดเดาประเภทสินค้าและส่งไปรอยังโกดังใกล้เคียง เพื่อลดระยะเวลาการจัดส่งเมื่อมีคำสั่งซื้อเข้ามานั่นเอง
ไม่เพียงแต่ภาคเอกชนที่รับมือกับโอกาสนี้ เมื่อเดือนมีนาคม 2013 รัฐบาลของบารัก โอบามา ได้ริเริ่มโครงการ Big Data Research and Development Initiative มูลค่า 200 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เพื่อเป้าหมายในการพัฒนาความสามารถด้านการคัดกรองความรู้เชิงลึกจากข้อมูลดิจิทัล เพื่อเร่งให้เกิดการค้นพบทางวิทยาศาสตร์ ความมั่นคง การปฏิรูปการศึกษา และคุณภาพการให้บริการทางการแพทย์ หนึ่งในนั้น คือโครงการ MyData Initiative ซึ่งเปิดโอกาสให้นักเรียน ครู ผู้ปกครอง และโรงเรียน ได้ใช้ประโยชน์ข้อมูลทางการศึกษา เช่น เด็กนักเรียน และผู้ปกครอง สามารถเห็นประวัติการเรียนหรือการแนะแนวการศึกษา เช่น หากต้องการเรียนหมอ ก็จะดึงข้อมูลของหมอต้นแบบมาเทียบเคียงกับประวัติการเรียน ภูมิหลัง คุณภาพโรงเรียน ครูที่สอน วิชาที่ชอบ เพื่อประมวลผลแนวทางการศึกษาต่อในอนาคต
ราวกับปาฏิหาริย์แห่งชีวิตได้เกิดขึ้นจริงๆ ในยุคข้อมูลข่าวสาร ความรู้สาธารณะจะถูกจัดระเบียบและแบ่งปัน บริการการศึกษาและการแพทย์จะมีคุณภาพและทั่วถึง ธุรกิจจะแข็งแกร่ง ผู้บริโภคจะได้รับการปรนเปรอจากบริการที่เฉพาะเจาะจง โลกเกิดความต้องการแรงงานใหม่ที่เรียกว่า Data Scientist ซึ่งเป็นอาชีพที่มีทักษะผสมระหว่างนักสถิติ โปรแกรมเมอร์ กราฟิกดีไซน์ และนักเล่าเรื่อง ซึ่งประเมินว่ามีความต้องการมากกว่า 4 ล้านตำแหน่ง/ปี เพื่อมาจัดการข้อมูลมหาศาล แต่ในขณะที่ผู้คนกำลังพรึงเพริดบนการจัดการข้อมูลเหล่านี้ ในอีกด้านหนึ่ง ผู้คนจะรู้สึกอึดอัดหรือไม่ หากพบว่าความถี่ในการเปิดเว็บไซต์ของตนเองกำลังถูกจับตามอง ผู้คนจะรู้สึกอย่างไรเมื่อถูกจัดประเภทแบ่งแยกเป็นกลุ่มก้อนจากการประมวลผลที่แยกแยะตั้งแต่สีผิว เชื้อชาติ ศาสนา กระทั่งปัญหาสุขภาพ และเมื่อคนที่เก็บข้อมูลคือคนที่มีอำนาจต่อรองกับผลประโยชน์ในมือ การคุ้มครองความเป็นส่วนตัว (Data Ethic) ในมหาสมุทรของข้อมูลจะเกิดขึ้นหรือไม่
ดูเหมือนเป็นเรื่องตลกร้ายที่ว่า เรากลับไม่มีสิทธิ์ปกป้องความเป็นส่วนตัวของเราเลย แต่ในอีกแง่มุมหนึ่งเราก็อาจกำลังได้ใช้ประโยชน์จากข้อมูลส่วนตัวของคนอื่นเช่นกัน ดังนั้น ความได้เปรียบที่แท้จริงจึงไม่ใช่แค่การเลือก หรือ ไม่เลือกในสิ่งใด แต่ด้วยเหตุผลใดและทำไมเราจึงเลือกสิ่งนั้น นั่นเพราะความรู้และประสบการณ์จะเป็นสิ่งที่ทำให้เรารู้ว่า เราจะเหนือกว่าระบบสังเคราะห์และประมวลผลใดๆ ได้อย่างไรนั่นเอง