สมันตปาสาทิกา ภาค ๓ เล่ม ๓

คัมภีร์ “สมันตปาสาทิกา” มีทั้งภาษาบาลีและภาษาไทย ซึ่งเป็นคัมภีร์ที่อธิบายความ พระวินัยปิฎก และพระวินัยปิฎก แบ่งออกเป็น ๕ คัมภีร์ คือ มหาวิภังค์ ภิกขุนีวิภังค์ มหาวรรค จุลวรรค และปริวาร และมีอรรถกถาขยายความชื่อสมันตปาสาทิกา อันเป็นผลงานของพระเถระ ชาวชมพูทวีปชื่อว่า พุทธโฆษาจารย์ รจนาขึ้น เมื่อพระพุทธศาสนาล่วงไปได้ประมาณ ๑,๐๐๐ ปี พระเถระรูปนี้เป็นนักปราชญ์ ที่พุทธศาสนิกชนรู้จักกันมาก ในประเทศที่นับถือศาสนาฝ่ายเถรวาท เพราะท่านได้แปลคัมภีร์อรรถกถาพระไตรปิฎกจากภาษาสิงหลมาเป็นภาษาบาลี จัดว่าเป็นงาน ที่สำคัญ เป็นมรดกตกทอดมาถึงพวกเราจนทุกวันนี้ ประเทศไทยได้ใช้คัมภีร์ที่ท่านรจนาไว้ เป็นหลักสูตรการศึกษาพระปริยัติธรรม ตั้งแต่ประโยค ๑-๒ ถึงเปรียญธรรม ๙ ประโยค โดยเฉพาะ สมันตปาสาทิกา อรรถกถาอธิบายความพระวินัยปิฎกที่ท่านรจนาขึ้น โดยยึดเค้าโครงอรรถกถาเดิม คือ มหาอรรถกถา มหาปัจจรี และกุรุนที เป็นหลัก
“สมันตปาสาทิกา ภาค ๓ เล่ม ๓” นี้ แปลและเรียบเรียง โดย คณาจารย์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เป็นคัมภีร์แปลภาษาไทยที่อธิบายขยายความ ที่เป็นประเด็นสำคัญในคัมภีร์ปริวาร มีสาระสำคัญดังนี้ ๑๖ มหาวาระ จูฬสังคามะ มหาสังคามะ เสทโมจนคาถา ปัญจวรรค กัมมวัคควัณณนา อปโลกนกัมมกถา อัตถวสวัคคาทิวัณณนา นิคมนกถา
“สมันตปาสาทิกา ภาค ๓ เล่ม ๓” นี้ อธิบาย ขยายความที่เป็นประเด็นสำคัญในคัมภีร์ปริวาร ซึ่งว่าด้วยการถาม-การตอบปัญหาทางพระวินัย ที่ประมวลมาจากพระวินัยปิฎกทั้ง ๗ เล่ม โดยจัดว่างเป็นหัวข้อใหญ่ ๒๑ ข้อ มีภิกขุวิภังค์ โสฬสมหาวาระ (ว่าด้วยมหาวาระในภิกขุวิภังค์ ๑๖ วาระ) เป็นต้น ตัวอย่างการถามเรื่องปาราชิก - ปฐมปาราชิกสิกขาบท ทรงบัญญัติ ณ ที่ไหน ปรารภใคร เพราะเรื่องอะไร - มีพระบัญญัติ พระอนุบัญญัติ อนุปปันปัญญัติอยู่หรือ - มีสัพพัตถบัญญัติ ปเทสบัญญัติอยู่หรือ - มีสาธารณบัญญัติ อสาธารณบัญญัติอยู่หรือ มีเอกโตบัญญัติ อุภโตบัญญัติอยู่หรือ จัดเข้าในอุทเทสไหน นับเนื่องในอุทเทสไหน เป็นต้น หวังเป็นอย่างยิ่งว่า คู่มือ “สมันตปาสาทิกา แปล ภาค ๓ เล่ม ๓” นี้ จักอำนวยประโยชน์ในการศึกษาค้นคว้าทางวิชาการ ด้านพระพุทธศาสนา ของพระภิกษุสามเณร นิสิต และประชาชนทั่วไป