พระพิธีธรรม

“พระพิธีธรรม” เล่มนี้ เป็นผลงานเขียนของ พระครูกัลยาณสิทธิวัฒน์, ผศ. (สมาน กลฺยาณธมฺโม/พรหมอยู่) ซึ่งเคยดำรงตำแหน่งเป็นคณบดีคณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ซึ่งผลงานต้นฉบับเล่มนี้ ผู้เขียนได้มอบให้สำนักพิมพ์ มจร เมื่อเดือนมิถุนายน ๒๕๖๖ ที่ผ่านมา ทางสำนักพิมพ์ มจร ขอกราบขอบพระคุณ มา ณ โอกาสนี้
“พระพิธีธรรม” เล่มนี้ ผู้เขียนได้ปรารภไว้ว่า ได้รับแรงบันดาลใจจากการที่ได้เข้าปฏิบัติหน้าที่สวด
พระอภิธรรม ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ในการบำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ตั้งแต่วันที่ ๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๑ เป็นต้นมา ซึ่งพระเถรานุเถระ พุทธศาสนิกชน และพสกนิกร ได้ดูข่าวพระราชพิธีทุกวัน จึงทำให้อยากทราบเรื่องเกี่ยวกับพระพิธีธรรม และพระราชประเพณีพิธีที่ทรงปฏิบัติในการบำเพ็ญพระราชกุศล ในครั้งนี้ นอกจากนั้น พระพิธีธรรมทุกวัดที่เข้าปฏิบัติหน้าที่สวดพระอภิธรรมต่างได้รับการซักถามด้วยคำถามที่คล้าย ๆ กัน เช่น ทำไมจึงต้องนิมนต์เฉพาะพระพิธีธรรมมาสวด พัด ๔ เล่ม ๔ สี หมายความว่าอย่างไรและทำไมจึงต้องมีพัดพระราชาคณะตั้งที่ตู้พระธรรมด้วย เป็นต้น
เรื่องนี้ แม้ผู้เรียบเรียงจะได้ปฏิบัติหน้าที่พระพิธีธรรมมานานกว่าสามสิบปีแต่ยังไม่พบหลักฐานเอกสาร
ความเป็นมาอย่างชัดเจน คงทราบแต่เพียงคำบอกเล่าสืบต่อกันมาจากผู้รู้ ซึ่งเป็นพระพิธีธรรมรุ่นเก่า ๆ บ้าง
จากนักวิชาการทางศาสนาบ้าง บางเรื่องก็ตรงกัน บางเรื่องก็ขัดแย้งกัน แต่ก็ยังนับว่าโชคดี ที่มีจดหมายเหตุ
ของทางราชสำนัก และหนังสืองานพระเมรุมาศ สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งกรมศิลปากรจัดพิมพ์เป็นที่ระลึก
ในงานถวายพระเพลิงพระบรมศพ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราหินี ในรัชกาลที่ ๗ เป็นหลักฐาน
อ้างอิงได้เป็นอย่างดี ผนวกกับวิทยานิพนธ์เรื่องการวิเคราะห์ทำนองสวดพระอภิธรรมในพิธีศพหลวง ของ
นายเดชา ศรีคงเมือง นักศึกษาปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาดนตรี บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัย
มหิดล ที่ได้ค้นคว้าวิจัไว้ละเอียดพอสมควร ทำให้ผู้เรียบเรียงนำมาเป็นแนวสืบค้นและอ้างอิงในครั้งนี้
หวังว่า หนังสือเล่มนี้จะทำให้เรื่องพระพิธีธรรม การสวดพระอภิธรรมทำนองหลวง ในพิธีศพหลวง และพระราชประเพณีเกี่ยวกับการบำเพ็ญพระราชกุศลเกี่ยวกับพระบรมศพ พระศพ เป็นที่เผยแพร่และทราบกันโดยทั่วไปขออุทิศบุญกุศลอันเกิดจากการเรียบเรียงหนังสือเล่มนี้ เป็นเครื่องบูชาคุณแต่บุรพาจารย์ด้านพิธีธรรมทุกรูปทุกสำนัก ขอทุกท่านจงรับและอนุโมทนาบุญกุศลที่อุทิศไปให้นี้ด้วยเทอญ