สร้างชีวิตใหม่

ในด้าน Humanistic therapy นั้นผู้เขียนดึงเอาประเด็นที่สำคัญคือ การมีมุมมองเชิงบวกเกี่ยวกับมนุษย์ และความเชื่อในความสามารถของมนุษย์ที่จะเปลี่ยนแปลง ผู้บำบัดจะปฏิบัติต่อคนไข้ด้วยท่าทีที่ยอมรับ เข้าใจ จริงใจ และมีความสมดุลในตน ในด้าน Existential therapy ประเด็นสำคัญคือ ช่วยให้คนไข้รับผิดชอบชีวิตของตน ในการตัดสินใจของตนและสร้างชีวิตในแบบที่ตนปรารถนา ช่วยให้คนไข้ตรวจสอบตนเองอย่างจริงใจและสัตย์ซื่อ ให้สามารถยอมรับตนเองและชีวิต ทั้งในด้านบวกและด้านลบ กระตุ้นให้คนไข้ค้นหาความหมายของชีวิต สามารถเลือกได้อย่างดีพอและกล้าหาญพอที่จะยอมรับผลที่ตามมาจากการเลือกนั้น ส่วนในแง่ Experiential therapy นั้นผู้เขียนเน้นประสบการณ์ที่คนไข้เผชิญอยู่ โดยเฉพาะกับ ‘สิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบันขณะ’ ในห้องบำบัด และนำคนไข้ไปสู่การเปลี่ยนแปลงอย่างแท้จริง ไม่ใช่เพียงมีความเข้าใจ (insight) เท่านั้น แนวคิดและเทคนิคทั้งสามแบบนี้จะถูกนำมาผสมผสานกันในจังหวะที่เหมาะสม เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงขึ้นในตัวคนไข้ โดยเฉพาะเพื่อให้โลกภายใน (intrapsychic หรือ internal world) มีความสุขสงบ โดยเชื่อว่าเมื่อจัดการกับโลกภายในได้ดี ปัญหาหรืออาการป่วยก็จะดีขึ้นในที่สุด อย่างไรก็ตาม แม้จะเน้นสามแนวทางดังที่กล่าวมา แต่ผู้เขียนก็นำหลักการวิเคราะห์หรือเทคนิคที่มีประโยชน์มาจากหลายสำนักทั้ง Psychodynamic psychotherapy, Family therapy, Cognitive behavior therapy, Person-centered therapy และ Gestalt therapy เป็นต้น เพื่อให้ผู้อ่าน ‘สร้างชีวิตใหม่’ สามารถแก้ปัญหาอันหลากหลายของคนไข้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ หนังสือเล่มนี้แบ่งออกเป็น 4 ตอนคือ ตอนที่ 1.ความเข้าใจพื้นฐาน . เป็นการอธิบายความเป็นไปของมนุษย์ ในแง่ของสิ่งที่เกิดขึ้นในจิตใจของบุคคลและในปฏิสัมพันธ์ระหว่างกัน ตอนที่ 2. การบำบัด อธิบายถึงหลักการและขั้นตอนของการบำบัด และวิธีทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงขึ้นในชีวิตของคนไข้ สำหรับ วิธีทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ซึ่งมีอยู่ในบทที่ 7 นั้น ผู้เขียนได้สังเคราะห์ขึ้นเองจากการผนวกแนวคิดทฤษฎีต่างๆ เข้ากับการสังเกตสิ่งที่เกิดขึ้นในชั่วโมงบำบัด ว่าอะไรได้ผล และอะไรไม่ได้ผล และเลือกเฉพาะสิ่งที่ได้ผลนั้นมาประมวลเข้าเป็นวิธีช่วยเหลือคนไข้อย่างเป็นขั้นตอน ขั้นตอนที่สำคัญที่ผู้เขียนค้นพบว่าจะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงและทำให้ชีวิตของคนไข้ดีขึ้นก็คือ การตระหนักรู้และเข้าใจ การรับผิดชอบและตัดสินใจเลือก และการเริ่มต้นทำการเปลี่ยนแปลง ซึ่งประกอบด้วยขั้นตอนย่อยๆ แล้วแต่คนไข้แต่ละคน นั่นคือ การยอมรับ การยกโทษ จัดการกับความรู้สึก ปรับเปลี่ยนมุมมอง จัดการกับความคาดหวัง สร้างตัวตนขึ้นใหม่ และเยียวยาความสัมพันธ์ ทั้งหมดนี้เขียนเป็นขั้นตอนได้ดังนี้ ตอนที่ 3. สร้างชีวิตใหม่ มีเนื้อหาเกี่ยวกับการนำคนไข้สู่การเปลี่ยนแปลงในขั้นต่างๆ โดยละเอียด ตอนที่ 4. ข้อคิดสำหรับผู้บำบัด มีเนื้อหาเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างคนไข้กับผู้บำบัดว่าเป็นปัจจัยที่สำคัญมากในอันที่จะทำให้การบำบัดได้ผล เสนอวิธีสร้างความสัมพันธ์ที่ดีพอ และจัดการกับการต้านของคนไข้อย่างเหมาะสม นอกจากนี้ผู้เขียนได้เสนอความคิดเห็นในแง่ที่ว่าผู้บำบัดเองจำเป็นจะต้องแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นในตนเองให้ได้ และทำให้ชีวิตของตนเติบโตขึ้นเช่นกัน เนื่องจากผู้เขียนทำงานสอนวิชาจิตบำบัดและให้คำปรึกษา และพบว่าผู้เรียนจำนวนมากรู้สึกไม่มั่นใจเมื่อต้องทำงานจริงๆ ทั้งนี้เพราะเรื่องของจิตใจเป็นเรื่องที่จับต้องไม่ได้ นอกจากนี้ตำราต่างประเทศก็มักจะไม่ได้ปูพื้นฐานอย่างชัดเจนพอ ผู้เขียนจึงพยายามหาวิธีการนำเสนอในแบบที่มีโครงสร้างตามสมควร (โดยนำเสนอในรูปแบบของภาพ แผนภูมิ ฯลฯ) เพื่อให้เป็นรูปธรรมมากขึ้น การบำบัดจะได้เป็นไปอย่างมีขั้นตอน และไม่เกิดความสับสน เนื้อหาส่วนใหญ่ของหนังสือไม่ใช่การอภิปรายเชิงทฤษฎี แต่เป็นประสบการณ์ มุมมองและวิธีที่ผู้เขียน ‘คิด’ และ ‘ทำ’ กับคนไข้จริงๆ สำหรับวิธีการต่างๆ ที่แนะนำไว้ จะมีกรณีตัวอย่างประกอบ และอธิบายถึงวิธีการที่ทำกับคนไข้ในกรณีตัวอย่าง เพื่อให้ผู้อ่านนึกภาพออกและนำไปประยุกต์ใช้ได้จริง