คู่มือฝึกกสิณสำหรับฆราวาส

คนส่วนมากชอบคิดว่าวิธีการฝึกกสิณก็คือวิธีการเพ่งมองภาพกสิณนั้นนานๆ จนภาพนั้นติดอยู่ในจอประสาทตา พอหลับตาลงไปก็จะเห็นเป็นเงาของภาพกสิณนั้นติดค้างอยู่ในจอประสาทตาของเราสักพักภาพนั้นก็จะค่อยๆ เลือนหายไป เขาจึงพยายามเพ่งมองเพื่อยึดเอาภาพนั้นมาเป็นนิมิตกสิณอยู่ร่ำไป แต่ความเป็นจริงแล้วภาพของเงาที่ค้างอยู่ในจอประสาทตาไม่ใช่ภาพนิมิตกสิณของจริง จึงทำให้คนที่เข้าใจผิดฝึกเท่าไหร่ก็ฝึกไม่สำเร็จสักที
ขอยกตัวอย่างแบบง่ายๆ โดยให้ท่านลองหลับตานึกถึงภาพของเงินแบงก์ร้อยขึ้นมาดูสิว่าท่านจะนึกได้ไหม สำหรับคนที่เคยเห็นเงินแบงก์ร้อยมาแล้วตั้งแต่เด็กจนโตก็คงจะนึกภาพนั้นขึ้นมาได้ไม่ยากนัก ถ้าท่านใช้วิธีการแบบเดียวกันนี้ไปฝึกวิชากสิณท่านก็จะรู้ว่าแท้ที่จริงแล้ววิชากสิณมันไม่ยากอย่างที่ท่านคิดเอาไว้เลย ที่มันยากก็เพราะว่าท่านไม่เข้าใจและคิดไปเองว่าวิธีการฝึกวิชากสิณก็คือการเพ่งมองภาพกสิณนั้นนานๆ จนมีภาพของเงากสิณลอยมาให้เห็นอยู่ในลูกตาของเรา เมื่อท่านเข้าใจแบบนั้นจึงทำให้ท่านฝึกวิชากสิณอย่างยากลำบาก เพราะแค่เริ่มต้นท่านก็ทำผิดวิธีซะแล้ว
วิธีการเพ่งเป็นวิธีการฝึกเพื่อให้เกิดตบะ ส่วนวิธีการฝึกกสิณก็คือวิธีการนึกถึงภาพกสิณจากภาพของจริงที่เราเคยเห็นนั้นมาก่อน จนจำภาพนั้นได้ติดตาติดใจ แล้วจึงนึกสร้างภาพนั้นขึ้นมาในใจ(มโนภาพ) เสมือนเรามองดูภาพของตัวเองในกระจกเงา เราก็จะเห็นภาพของเราอยู่ในกระจกนั้นอย่างชัดเจนแจ่มใส ซึ่งภาพในกระจกนั้นก็ไม่ใช่เรา ส่วนเราก็ไม่ใช่ภาพในกระจกนั้น ภาพกสิณนั้นมันเป็นแค่ภาพที่เราก๊อบปี้มันขึ้นมาเพื่อใช้เป็นอุบายในการฝึกจิตของเราให้จดจ่ออยู่กับภาพนั้นนานๆ จนจิตของเราเกิดเป็นสมาธิเท่านั้นเอง ส่วนใครจะทำได้ถึงขั้นไหนนั้นก็ขึ้นอยู่กับความเข้าใจที่ถูกต้องและความขยันบวกกับความฉลาดในการพิจารณาภาพนิมิตกสิณนั้นๆ ซึ่งแต่ละคนจะไม่เหมือนกัน จึงมีบางคนที่ทำได้และมีบางคนที่ทำไม่ได้เช่นกัน
เพราะฉะนั้นวิชากสิณจึงไม่ได้เหมาะกับทุกคน กรรมฐานทั้ง40อย่างที่มีในหนังสือพระไตรปิฎกนั้น จึงมีบางกรรมฐานที่เราทำได้และเหมาะกับเรา และก็มีกรรมฐานบางอย่างที่เราทำไม่ได้และไม่เหมาะกับเรา ขึ้นอยู่กับจริตนิสัยวาสนาบารมีของแต่ละคนที่ทำมาไม่เหมือนกัน ผู้เขียนจึงไม่สามารถการันตีได้ว่าทุกคนที่ฝึกกสิณจะทำได้ทุกคน เพียงแต่วิชากสิณเป็นหนึ่งในกรรมฐาน40อย่างที่พระพุทธเจ้าท่านทรงตรัสไว้มีบันทึกอยู่ในหนังสือพระไตรปิฎก และเป็นมรดกอันล้ำค่าของชาวพุทธอย่างหนึ่งที่เราไม่ควรจะมองข้าม ถ้าท่านลองฝึกดูแล้วเหมาะกับจริตนิสัยของท่าน ท่านก็ควรจะฝึกดูรับรองว่าไม่เสียหายใดๆ ทั้งสิ้น เพราะการฝึกวิชากสิณควบคู่กับการตัดสังโยชน์ก็เป็นการปูพื้นฐานให้ท่านเดินทางสู่การเป็นพระอริยะบุคคลในอนาคตกาลได้เช่นกัน