กันดารวิถี

พระธรรมกันดารวิถี เป็นพระธรรมเล่มที่สี่ในหมวดเบญจบรรณ ซึ่งเป็นหมวดแรกของพระคริสตธรรมคัมภีร์ ภาคพันธสัญญาเดิม เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในพระธรรมเล่มนี้ต่อเนื่องจากเหตุการณ์ที่ปรากฏอยู่ในพระธรรมอพยพและพระธรรมเลวีนิติ ในพระธรรมอพยพนั้น พระเจ้าได้นำคนอิสราเอลออกมาจากอียิปต์ และได้นำพวกเขามาหยุดที่ภูเขาซีนาย เพื่อประทานพระบัญญัติสิบประการแก่พวกเขา แต่ต่อมาคนอิสราเอลจำนวนหนึ่งได้ทำบาปต่อพระเจ้าโดยการสร้างรูปวัวทองคำ พระเจ้าจึงลงโทษพวกเขา อย่างไรก็ดี พระเจ้าก็ยังทรงมีพระเมตตาพวกเขาที่เหลืออยู่ จึงได้มอบพระบัญญัติสิบประการ และกฎเกณฑ์ต่างๆ ให้พวกเขาถือรักษา

เนื่องจากคนอิสราเอลออกจากอียิปต์อย่างเร่งรีบ จึงยังไม่ได้จัดขบวนอย่างมีระเบียบ แต่เมื่อพวกเขาจะออกจากภูเขาซีนาย เพื่อเดินทางไปยังแผ่นดินแห่งพันธ-สัญญานั้น โมเสสได้ให้มีการจัดขบวนตามเผ่าของคนอิสราเอล การเดินทางออกจากภูเขาซีนายนี้มีระเบียบแบบแผนมากขึ้น และมีการนับจำนวนประชากรผู้ชายที่มีอายุ 20 ปีขึ้นไปถึงสองครั้ง คือครั้งแรก เมื่อจะออกจากภูเขาซีนาย และครั้งที่สอง ณ ที่ราบโมอับ ตรงข้ามกับเมืองเยรีโค ก่อนจะยกข้ามแม่น้ำจอร์แดนไป

พระธรรมเล่มนี้ได้กล่าวถึงการแบ่งงานและความรับผิดชอบให้กับตระกูลต่างๆ ในเผ่าเลวี และกล่าวถึงการที่คนอิสราเอลบางคนอุทิศตัวเป็นพวกนาศีร์ อีกทั้งกล่าวถึงความรับผิดชอบของผู้นำอิสราเอลแต่ละเผ่าที่จะนำของมาถวายให้พระเจ้า

แม้คนอิสราเอลจะมีประสบการณ์กับการอัศจรรย์ของพระเจ้าอย่างมากมาย แต่เมื่อออกเดินทาง และเผชิญกับความยากลำบากบางอย่าง พวกเขาก็เริ่มบ่นต่อว่าโมเสส ไม่เพียงแต่ประชาชนทั่วไป แม้แต่คนใกล้ชิดกับโมเสสคือ อาโรน และมิเรียม ผู้เป็นพี่ชายกับพี่สาวก็ยังอิจฉาโมเสส โมเสสในฐานะผู้นำก็ต้องเผชิญกับวิกฤตการณ์อยู่บ่อยๆ ในที่สุดโมเสสได้ส่งผู้สอดแนมสิบสองคนเข้าไปสำรวจดินแดนคานาอัน ทุกคนรายงานว่าแผ่นดินคานาอันเป็นแผ่นดินที่อุดมสมบูรณ์ แต่สิบคนว่าคนที่อยู่ใน คานาอันมีกำลังมากและคนอิสราเอลไม่สามารถสู้ได้ พวกเขาไม่เห็นด้วยที่จะยกเข้าไปยึดครอง ส่วนคาเลบและโยชูวาเห็นว่า คนอิสราเอลควรยกเข้ายึดครอง แต่ชุมนุมชนอิสราเอลเห็นด้วยกับผู้สอดแนมสิบคน และต่อว่าโมเสสและอาโรนว่า พาพวกเขามาตายในมือศัตรู

เนื่องด้วยชุมนุมชนยอมฟังผู้สอดแนมทั้งสิบคนและไม่ยอมยกเข้าไปยึดครองแผ่นดินคานาอัน พระเจ้าจึงไม่พอพระทัย และลงโทษพวกเขาให้เดินวนเวียนอยู่ในถิ่นทุรกันดารนานถึง 40 ปี ดังนั้นในพระธรรมเล่มนี้จึงมีชื่อสถานที่มากมายที่คน สมัยปัจจุบันไม่รู้จักหรือยังค้นหาไม่พบ นักวิชาการส่วนใหญ่ยังตกลงกันไม่ได้เกี่ยว กับสถานที่ตั้งที่แท้จริงของชื่อที่ปรากฏในพระธรรมกันดารวิถี ดังนั้นบางครั้งตำแหน่งที่ตั้งในแผนที่จึงปรากฏเครื่องหมาย “?” อยู่ด้วย เพราะยังไม่แน่ใจว่าถูกต้องหรือไม่ นอกจากนี้สถานที่บริเวณนั้นเป็นทะเลทรายกว้างใหญ่มาก จึงยากที่จะกำหนดอาณาเขตชัดเจน

เหตุการณ์ที่โดดเด่นของพระธรรมเล่มนี้ได้แก่ เรื่องงูทองสัมฤทธิ์ ซึ่งพระเจ้าทรงบัญชาให้โมเสสสร้างขึ้นเพื่อรักษาคนที่ถูกงูกัด แล้วพระเยซูได้เปรียบเทียบว่าพระองค์เองคือผู้ที่ถูกยกขึ้น อีกเรื่องหนึ่งก็คือเรื่องลาของบาลาอัมที่พูดได้ และคำสาปแช่งของบาลาอัมกลายเป็นคำอวยพรแทน แม้คนอิสราเอลไม่ถูกสาปแช่ง แต่พวกเขาก็ต้องถูกพระเจ้าลงโทษถึงตาย เพราะพวกเขาหันไปไหว้รูปเคารพของพวกโมอับ อีกเรื่องหนึ่งที่เป็นเรื่องน่าเศร้าสำหรับโมเสสคือ การที่พระเจ้าไม่ทรงอนุญาตให้โมเสสและอาโรนเข้าในแผ่นดินแห่งพันธสัญญา เพราะโมเสสไม่ได้ถวายเกียรติแด่พระเจ้า ด้วยการไปตีหินให้น้ำออกมาจากหิน ทั้งๆ ที่พระเจ้าทรงบัญชาให้โมเสสพูดกับหิน