เครื่องเงินในประเทศไทย

ห้าหกปีมานี้ เงินได้กลายเป็นโลหะรูปสวยประดับอยู่ตามตัวหนุ่มสาวสมัยใหม่อย่างภาคภูมิแทบจะทั่วทุกตัวคน ไม่ว่าหญิงหรือชาย แล้วราคาก็แพงเอา ๆ

เพียงเมื่อยี่สิบปีก่อนนี้ เงินมีราคาถูกเหมือนไม่มีราคาเลย และเป็นเครื่องประดับที่ไม่มีวันจะได้ขึ้นมาอยู่บนส่วนหนึ่งส่วนใดของร่างกายหนุ่มสาวทันสมัยในยุคนั้นเป็นอันขาด ด้วยข้อหาว่าเชยสุดขีด

ทำให้ผู้เขียนนึกถึงเมื่อสามสิบปีที่แล้วที่บ้านนอก เมื่อต้องตื่นแต่เช้าตรู่วิ่งเข้าครัวอุ้มขันข้าวร้อน ๆ ออกมาวางหน้าบ้าน แม่ใช้ให้นั่งเฝ้าพระที่จะเดินเรียงแถวจากวัดที่มีอยู่สามวัดในอำเภอมาบิณฑบาตทุกวัน ขันข้าวพร้อมพานรอและทัพพีตักบาตรนั้นเป็นเงิน

ตอนกลางวัน ยามใดที่ต้องเดินผ่านห้อง ๆ หนึ่งใกล้นอกชานหลังบ้าน พวกเราเด็ก ๆ จะเดินอย่างเงียบที่สุดและอย่างรวดเร็วที่สุด เพื่อให้ผ่านตู้กระจกข้างฝาห้องนั้นโดยพยายามไม่หันไปมองที่นั่น เพราะกลัวกระดูกตายายที่อยู่ในโกศอัฐิที่ตู้นั้นโกศอัฐินั้นเป็นเงิน

ยามว่าง เมื่อไม่มีเพื่อนเล่น ไม่มีอะไรทำ เชี่ยนหมากที่แม่วางไว้ข้างประตูกลางบ้านจะเป็นที่ ๆ น่าเล่นเป็นอันมาก ค้นนั่นค้นนี่เดี๋ยวก็เจออะไรกุ๊ก ๆ กิ๊ก ๆ ที่แม่ใส่ ๆ ไว้กันเชี่ยน เชี่ยนหมากนี้เป็นเงิน ฯลฯ

วันเวลาผ่านไป อะไร ๆ ก็เปลี่ยนแปลง

ผู้เขียนถามแม่ว่า พวกเครื่องเงินเครื่องทองเหลืองเครื่องลงหินที่บ้านนอกไปไหนหมด แม่บอกว่าเอาไปถวายวัดหล่อพระไปหมดแล้ว

พวกเครื่องใช้เช่นว่านี้ที่บ้านญาติพี่น้องและบ้านคนอื่น ๆ ในประเทศนี้เป็นอันมากมีชะตากรรมเดียวกับของ ๆ แม่

ของเก่าเหล่านี้เท่าที่ยังเหลืออยู่จึงเป็นของมีราคาหายากในปัจจุบัน เป็นของโชว์ของสะสม ไม่ใช่ของใช้ที่ใช้กันธรรมดา ๆ ทั่วไปทั้งบ้านอย่างที่เคยใช้เมื่อยังเด็ก

ยิ่งนานไป สิ่งของเครื่องใช้ในบ้านเรือนก็ยิ่งเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย

อีกสามสิบปีหรือร้อยปีข้างหน้า คนรุ่นนั้นจะรู้จักเครื่องเงินในรูปไหนก็ไม่รู้...

นั่นเป็นแรงบันดาลใจให้ผู้เขียนลุกขึ้นทำหนังสือเล่มนี้

ไม่สมบูรณ์หรอก

แต่ด้วยการสะสมข้อมูลทีละเล็กทีละน้อยเป็นเวลากว่าสามปี ด้วยการทำงานแบบเต็มเวลาในเรื่องนี้เรื่องเดียวตลอดหนึ่งปีเต็ม ด้วยช่างภาพมืออาชีพหลายคนและภาพบางภาพจากสถาบันทางศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นบางแห่ง ด้วยการตระเวนข้อมูลของผู้ช่วยที่ต้องใช้ภาษาพื้นเมืองบางท้องที่ และด้วยความร่วมมือสนับสนุนเต็มที่ด้วยความรู้สึกร่วมของเจ้าของเครื่องเงินร่วมร้อยทั้งที่ปรากฏและไม่ปรากฏนามในหนังสือเล่มนี้ หนังสือเล่มนี้ก็ได้บรรจุทั้งข้อมูลและภาพเครื่องเงินไว้ได้อย่างทั่วถึงที่สุดแล้ว