นิตยสาร Creative Thailand ปีที่ 3 ฉบับที่ 12

อำนาจใหม่

ในการประชุมพรรคคอมมิวนิสต์ครั้งที่ 27 ของสหภาพโซเวียตเมื่อปี 1986ที่กรุงมอสโก มีการปรับธรรมเนียมบางอย่างในที่ประชุมที่ทำให้เหล่าโปลิตบูโรหรือคณะกรรมาธิการบริหารพรรคการเมืองต้องฉงน เพราะวอดก้าชั้นเลิศและซุปบอร์สช์แบบรัสเซียที่เคยถูกเสิร์ฟในที่ประชุม กลับถูกแทนที่ด้วยกล้องโลโม่ (LOMO) รุ่น LC-A

เรื่องน่าแปลกใจเล็กๆ ในพรรคคอมมิวนิสต์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของโลก เกิดจากความคิดที่เชื่อมต่อจากนโยบายของมิคาอิล กอร์บาชอฟ ที่ต้องการปฏิรูปประเทศให้เดินไปข้างหน้าและปลดแอกความเชื่องช้าของเศรษฐกิจจากภาวะสงครามเย็นที่เรื้อรัง ที่ปรึกษาของพรรคจึงต้องการแสดงให้โลกเห็นถึงภาพอนาคตอันรุ่งโรจน์เบื้องหลังม่านเหล็กที่เคยถูกปิดกั้น กล้องโลโม่ซึ่งเป็นเครื่องมือของหน่วยตำรวจลับจึงถูกมอบหมายภารกิจใหม่ ให้เป็นเครื่องมือที่เปิดเผยให้โลกได้เห็นแง่มุมอื่นๆ ของสหภาพโซเวียต ดังนั้น กล้องโลโม่ PLCจำนวน 5,000 ตัว จึงถูกเร่งผลิตขึ้นในโรงงานที่เมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก เพื่อส่งมอบให้ผู้เข้าร่วมประชุมทุกคนได้นำติดตัวกลับไปยังเมืองต่างๆ ของประเทศ เพื่อให้พวกเขาได้ถ่ายรูปบ้านเกิดอันเป็นที่รัก และเพื่อให้โลกตะวันตกได้เห็น ยกย่อง และเกรงขามต่อสหภาพโซเวียต

ภาพถ่ายเป็นเครื่องมือสื่อสารที่ชาญฉลาดและทรงอานุภาพมาทุกยุคทุกสมัย มันถูกใช้ด้วยวัตถุประสงค์ต่างๆ กัน ทั้งโฆษณาชวนเชื่อทางการเมือง ผลักดันให้สินค้าประสบความสำเร็จด้านยอดขาย สร้างความรื่นรมย์ในฐานะงานศิลป์ หรือถ่ายทอดเรื่องราวโหดร้ายที่ไม่อาจบรรยายเป็นคำพูด นักประดิษฐ์ต่างคิดค้นและพัฒนาให้อุปกรณ์กล้องและฟิล์มเติบโตด้วยชั้นเชิงทางวิทยาการ ขณะที่ผู้ใช้ก็เสาะหาความยอดเยี่ยมจากเทคนิคการถ่ายภาพ แต่เมื่อโลกดำเนินมาถึงยุคที่เทคโนโลยีกัดกินตัวเอง รูปแบบของอุปกรณ์การถ่ายภาพก็เปลี่ยนแปลงหน้าตาไปเช่นเดียวกับวิถีชีวิตที่แนบสนิทกับโลกการสื่อสารไร้พรมแดน และยิ่งผู้คนเข้าถึงเทคโนโลยีและสื่อสารได้มากขึ้นเท่าใด อำนาจจากโอกาสที่เท่าเทียมกันของผู้คนก็มากขึ้นเท่านั้น ด้วยเหตุนี้ อุปกรณ์ถ่ายภาพแบบพกพาอัจฉริยะทั้งหลายบวกกับประสิทธิภาพของโลกออนไลน์ จึงสามารถบอกเล่าเรื่องราวทั่วทุกมุมโลกให้สังคมได้รับรู้และเข้าใจร่วมกันได้ผ่านภาพถ่ายเพียงภาพเดียว ปรากฏการณ์เช่นนี้ได้ส่งให้การถ่ายภาพเป็นเครื่องมื่อที่สร้างอำนาจต่อรองในสังคมปัจจุบัน ทั้งเรื่องราวในอุตสาหกรรมแฟชั่น ภาพยนตร์ ศิลปะ จนถึงการเรียกร้องทางสิทธิมนุษยชนและการเมือง

ถึงแม้จะไม่ปรากฏแน่ชัดว่าในรายงานการประชุมพรรคคอมมิวนิสต์ครั้งที่ 27ได้กล่าวถึงผลจากการรณรงค์ถ่ายภาพครั้งนั้นหรือไม่ แต่เชื่อได้ว่า ทุกภาพถ่ายที่เกิดขึ้นในห้วงเวลานั้นได้สะท้อนมุมมองและความปรารถนาอย่างแรงกล้าของช่างภาพจำเป็นทุกคน ซึ่งนั่นเป็นเนื้อแท้ที่ทำให้ภาพถ่ายจะยังคงเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังเสมอ ไม่ว่าจะเกิดขึ้นจากอุปกรณ์ใดๆ ก็ตาม



ในเล่มพบกับ...
The Subject… สินค้าที่เรียกว่า “รูปภาพ”
Classic Item…Kodak… The Last Moment of Film
Cover Story… พลังแห่งสังคมภาพ
Insight… Insta-world
The Creative… วินัย ดิษฐจร การถ่ายภาพไม่ใช่แค่กดชัตเตอร์ แต่มันคือการใช้ชีวิต