แม่น้ำยามศึก

ข้าพเจ้าพยายามจะรู้สึกให้ได้ว่า แม่น้ำนี้มีวิญญาณและข้าพเจ้าได้ขอแบ่งส่วนหนึ่งของมันมาไว้ในร่างกายของข้าพเจ้า วิญญาณนั้นมิใช่จะชัดเจนสวยงามตลอดหมดแต่มีส่วนลึกลับเตือนถึงวันที่พายุจัด พัดเรือเมล์ล่ม คนจมน้ำตายในคุ้งมหึมากลางทาง เป็นสุสานที่เรือจะต้องสังเวยชีวิตไว้ประดับบารมีแก่เจ้าแม่ผู้ปรานี ณ ตรงที่เปลี่ยวเปล่าอ้างว้างนั้น

แม้บัดนี้ข้าพเจ้าก็ยังตกภวังค์ อยู่ในบรรยากาศของการเดินทางด้วยเรือเมล์อันเชื่องช้าในแสงแดดและแสงเดือนในเที่ยวเดียวกัน มีแสงไฟฟ้าอ่อนแรงที่จะแรงจ้าขึ้นเองเป็นห้วงๆ ที่เครื่องยนต์ในห้องลูกกรง เร่งขึ้นมาจากห้องเครื่องกลางลำเรือชั้นล่าง ซึ่งกระจายกลิ่นอุ่นๆ ของน้ำมันเครื่องออกมาคละคลุ้ง แล้วระเหยไปกับลมแม่น้ำ

เส้นคู่คดเคี้ยวบนแผนที่ มันกวักมือเรียกให้ไปดูทุ่งนาและละเมาะไม้ริมฝั่งซึ่งปรากฏรออยู่แล้ว

มองดูเส้นแม่น้ำบนแผนที่ แล้วข้าพเจ้าได้ยินเสียงแจวพายตุ๋มๆ เสียงนกกะปูดร้องบนฝั่งโคลน กลิ่นย่างปลาหอมละมุนละไม จากรสอันจืดสนิทเจือหวานปะแล่มในเนื้อละเอียดที่คุ้มครองด้วยก้างอันถี่ยิบของมัน

มีแสงกะพริบพราวๆ สีนวลเขียวของหิ่งห้อยบนต้นลำพูริมฝั่งในยามค่ำคืน ประหนึ่งไฟโฆษณาบอกความอุดมสมบูรณ์ และอยู่เย็นเป็นสุขสองฟากฝั่ง

หิ่งห้อยมันหายใจวับๆ สว่างและดับเป็นห้วงๆ ก็ช่างเหมือนช่วงหายใจอันเหนื่อยอ่อนของชีวิตชาวนาที่กำลังหลับนอนเอาแรงไว้วันรุ่งขึ้น