นิตยสาร Creative Thailand ปีที่ 6 ฉบับที่ 3

Old Garage But New Car

ทุกๆ ปี งานเมคเกอร์ เดย์ (Maker Day) ของสหรัฐอเมริกาจะจัดขึ้นเพื่อแสดงผลงานด้านนวัตกรรมของนักประดิษฐ์หัวก้าวหน้า แต่ในปีนี้มันผิดแผกออกไป เมื่องานถูกจัดขึ้นที่ทำเนียบขาว โดยมีประธานาธิบดีบารัค โอบามา กล่าวสุนทรพจน์เปิดงานพร้อมทั้งประกาศนโยบายสร้างเศรษฐกิจใหม่จากเหล่านักประดิษฐ์ โดยรัฐบาลพร้อมลงทุนสนับสนุนเพื่อให้เกิดสิทธิบัตรจากนวัตกรรมสิ่งประดิษฐ์อย่างเต็มที่ และยังประกาศให้วันที่ 18 มิถุนายน เป็น "National Day of Making" เพื่อบ่งบอกทิศทางใหม่ของการกระตุ้นเศรษฐกิจ ที่ไม่ได้เป็นการลงทุนข้ามชาติ หรือสร้างกำไรมหาศาลในชั่วพริบตา แต่เป็นเศรษฐกิจที่มาจากเนื้อหาความสามารถส่วนบุคคลซึ่งลงมือทำอย่างจริงจัง

ส่วนหนึ่งที่จับใจของสุนทรพจน์พูดถึงคำว่า “The New Garage” ซึ่งเป็นคำที่รู้กันดีว่าคือที่ทำงานของนักสร้างสรรค์ทั้งหลาย เช่นเดียวกับที่สตีฟ จอบส์ เคยสร้างตำนานแอปเปิ้ลจากโรงรถของเขา ดังนั้น เมื่อ Garage คือสัญลักษณ์ของนักคิดนักทำ ก็เท่ากับโอบามาได้ชี้ให้เห็นถึงที่มาและหนทางที่อเมริกาเคยประสบความสำเร็จ เพราะทุกวันนี้ อเมริกาเลยจุดที่จะไปดึงการจ้างงานเพื่อผลิตไอโฟน ชิ้นส่วนอะไหล่รถยนต์ หรือเสื้อผ้ากลับมาจากตลาดจีนหรือเอเชียให้หวนมาตั้งฐานผลิตที่อเมริกาได้แล้ว ดังนั้น อเมริกาจึงต้องหวนกลับไปให้ลึกกว่านั้น เพื่อไปในตำแหน่งที่ “ความคิด” และ “ความรู้” คือความได้เปรียบนั่นเอง

โลกไม่อาจย้อนกลับไปสู่ความหอมหวานของการสร้างรายได้แบบเดิม เพราะสัดส่วนการตลาดและผู้บริโภคต่างเปลี่ยนไป การสร้างความแข็งแรงจากสิ่งที่เป็นความสามารถแท้ๆ ในระดับ “ความคิด” อย่างต่อเนื่อง จึงเป็นทางเลือกที่ปะทุขึ้นมาจนเกิดเป็นปรากฏการณ์ โดยมีประสิทธิภาพของเทคโนโลยีการผลิตและการสื่อสารเป็นเครื่องมือ และเมื่อทุกๆ ความสามารถได้รับการบริหารจัดการให้เป็นพลังแสดงออกอย่างเป็นระบบ ความอุ่นหนาฝาคั่งของเฟสติวัลที่ว่าด้วยงานศิลปะ ภาพยนตร์ งานฝีมือ แฟชั่น และงานออกแบบจึงเกิดเป็นเทศกาลในเมืองต่างๆ อย่างคึกคัก ทั้งในระดับอุตสาหกรรมหลักพันล้านเหรียญฯ จนถึงตู้โชว์เล็กๆ ของนักสร้างสรรค์ ซึ่งล้วนแต่มุ่งหวังให้ผลลัพธ์ของความสามารถได้ปรากฏแก่สาธารณะ และความสามารถของคนๆ หนึ่งหรือกลุ่มหนึ่งจะได้เคลื่อนตัวจากเวทีหนึ่งไปสู่การผลิตและการจ้างงานในอีกที่หนึ่งอย่างต่อเนื่อง

ท่ามกลางเวทีแห่งเฟสติวัลทั่วโลก ปรากฏการณ์ดีไซน์ เฟสติวัล ถือเป็นเวทีอันโดดเด่นและเป็นเครื่องการันตีว่าคือเวทีแห่งการแสดงความสามารถของนักสร้างสรรค์อย่างแท้จริง จากลอนดอนหรือมิลาน ที่ประสบความสำเร็จเพราะอุตสาหกรรมออกแบบเติบโตแข็งแกร่งโดยมีภาคเอกชนคือตัวจักรสำคัญในการขับเคลื่อนเทศกาลให้เกิดผล ทั้งมูลค่าการส่งออก กระตุ้นการท่องเที่ยวและภาคบริการ ขณะที่ภาครัฐและเมืองช่วยสนับสนุนอยู่ห่างๆ หรือเมืองที่พยายามพลิกผันตัวเองโดยใช้การออกแบบเป็นเครื่องมือกอบกู้สถานะ ดังเช่นเชฟฟีลด์ที่มีพื้นฐานด้านงานฝีมือจากเหล็กและโรงงานร้าง หรือเวียนนาที่ใช้การออกแบบมาจรรโลงเมืองให้สดชื่นและเติบโตมาจากฐานของศิลปะ เรื่อยมาจนฝั่งเอเชีย ทั้งสิงคโปร์ โตเกียว เซี่ยงไฮ้ ที่ล้วนมีแง่มุมการนำเสนองานออกแบบของตนให้โลกชื่นชมในรูปแบบที่ต่างกัน แต่หัวใจสำคัญคือสิ่งเดียวกันนั่นคือ การนำเสนอสินค้าและบริการที่เกิดจากไอเดียของผู้คน ผ่านการบริหารจัดการเครือข่าย ชุมชน และเมือง เพื่อก่อให้เกิดผลลัพธ์ทางการเชื่อมโยงความรู้และผลทางธุรกิจที่จับต้องได้

งานออกแบบที่ดีซึ่งเกิดจากความสร้างสรรค์ที่มีคุณภาพ อาจยังไม่พอสำหรับการสร้างให้งานออกแบบเป็นตัวช่วยทางเศรษฐกิจ เว้นว่าถ้าเมื่อใดมีเวทีให้ชิ้นงานออกแบบได้แสดงความโดดเด่น ย่อมหมายถึงการปูทางให้ผลงานออกแบบนั้นเดินออกไปได้ไกลกว่าแค่โรงรถที่ปลุกปั้นงานออกแบบสักชิ้น เพื่อเดินหน้าไปสู่จุดหมายในห้องรับแขกของใครสักคนในประเทศใดประเทศหนึ่งนั่นเอง