ชันโรง: ชีววิทยา ความหลากหลาย และการเลี้ยง

ชันโรง (stingless bee) จัดเป็นแมลงในกลุ่มเดียวกับผึ้ง (honey bee) แต่ชันโรงนั้นไม่มีเหล็กในและต่อมพิษ จึงไม่สามารถต่อยและเป็นอันตราย โดยทั้งผึ้งและชันโรงมีอวัยวะพิเศษที่บริเวณขาคู่หลัง
เรียกว่า ตระกร้าเก็บเกสร เพื่อใช้ในการเก็บสะสมเกสรจากดอกไม้ไว้เป็นอาหารของรัง ทำให้ชันโรงเป็นหนึ่งในแมลงช่วยผสมเกสรที่สำคัญทั้งในพืชเศรษฐกิจและพืชในป่าธรรมชาติ ในปัจจุบันมีการสำรวจพบและกำหนดชื่อวิทยาศาสตร์ของชันโรงในบริเวณเขตร้อนทั่วโลกแล้วมากกว่า 500 ชนิด ในประเทศไทยมีรายงานพบชันโรงอย่างน้อย 10 สกุล 33 ชนิด บางชนิดพบในพื้นที่ป่าธรรมชาติ บางชนิดพบในพื้นที่การเกษตร และแม้กระทั่งในเขตชุมชนเมือง นอกจากนี้ชันโรงหลายชนิดที่พบในประเทศไทยสามารถจัดการเลี้ยงในหีบไม้ได้ง่าย ดังนั้นชันโรงจึงเป็นแมลงที่มีศักยภาพในการนำมาพัฒนาและส่งเสริมให้เป็นแมลงทางเศรษฐกิจของประเทศได้ เพราะนอกจากเกษตรกรจะเลี้ยงชันโรงเพื่อใช้เป็นแมลงผสมเกสรเพื่อช่วยเพิ่มผลผลิตให้กับพืชเศรษฐกิจหลายชนิดแล้ว ยังสามารถเลี้ยงชันโรงเพื่อขายรังให้กับเกษตรกรรายอื่นที่สนใจ และยังสามารถผลิตน้ำผึ้งชันโรงที่มีมูลค่าสูงกว่าน้ำผึ้งของผึ้งพันธุ์ทั่วไป จึงนับเป็นการสร้างรายได้เสริมให้กับเกษตรกรได้เป็นอย่างดี
หนังสือเล่มนี้จึงเป็นอีกหนึ่งแนวทางในการช่วยเสริมสร้างศักยภาพให้แก่เกษตรกรที่ต้องการเลี้ยงชันโรง และยังสามารถใช้เป็นหนังสืออ่านประกอบการเรียนการสอนหลายวิชาในระดับปริญญาตรี เช่น การเลี้ยงผึ้ง (apiculture) การเลี้ยงชันโรง (meliponiculture) แมลงผสมเกสร (insect pollinator) และการผลิตแมลงเพื่อการค้า (commercial insect production) เป็นต้น โดยผู้เขียนได้รวบรวมความรู้ทางชีววิทยาพื้นฐานบางประการ ทั้งด้านลักษณะสัณฐานวิทยาภายนอก พฤติกรรม ชีวิตและสังคมภายในรัง โครงสร้างของรัง ความหลากหลายของชันโรง การย้ายรังจากธรรมชาติมาเลี้ยงในหีบเลี้ยงมาตรฐาน ผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือ ชันโรง: ชีววิทยา ความหลากหลาย และการเลี้ยง จะเป็นประโยชน์อย่างมากสำหรับนิสิต นักศึกษา ผู้ที่สนใจที่จะเริ่มต้นเลี้ยงชันโรง หรือผู้เลี้ยงชันโรงที่ต้องการศึกษาหาความรู้เพิ่มเติม
อย่างไรก็ตาม ยังคงมีความรู้และเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับชันโรงในประเทศไทยที่ยังต้องการการศึกษาวิจัยอีกมาก ดังนั้นผู้เขียนยินดีรับข้อเสนอแนะด้วยความขอบคุณยิ่ง เพื่อเป็นประโยชน์ในการปรับปรุงเนื้อหาให้มีความลึกซึ้งและสมบูรณ์มากขึ้นในการพิมพ์ครั้งต่อไป