คันฉ่องส่องเจ้า

การศึกษาประวัติศาสตร์และการเรียนรู้จากอดีตมีความสำคัญ
ตรงที่ให้บทเรียนแก่ปัจจุบัน เพื่อเป็นอนุสสติสำหรับอนาคต โดยเฉพาะ
ชีวประวัติของบุคคลต่างๆ ที่มีดีมีร้ายปะปนกันนั้น ย่อมเป็นตัวอย่าง
ชั้นดีให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้ คันฉ่องส่องเจ้า เล่มนี้ ส. ศิวรักษ์ ได้เขียนถึง
เจ้าที่น่ารู้จักหลายพระองค์/องค์ บ้างก็เป็นที่รู้จักของคนทั่วไป เช่น
สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ บ้างก็ไม่ค่อยแน่ใจว่าจะยังมี
คนรู้จักหรือไม่ เช่น สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิต บ้างก็
แทบไม่เป็นที่รู้จักเลย เช่น พระธิดาหลายพระองค์ในสมเด็จกรมพระยา
ดำรงราชานุภาพ ซึ่งมีประโยชน์ทั้งในทางข้อเท็จจริงและแง่คิดมุมมอง
แม้บทความส่วนใหญ่ที่รวมอยู่ในหนังสือเล่มนี้ จะเขียนขึ้นใน
ทศวรรษ ๒๕๑๐ แต่เนื้อหาก็ยังมีความน่าสนใจอยู่ไม่น้อย ทั้งในการ
นำเสนอข้อมูลจากหนังสือ กับมุขปาฐะ และการวิพากษ์วิจารณ์อย่าง
ตรงไปตรงมาของ ส. ศิวรักษ์ ซึ่งชวนให้คิดใคร่ครวญได้ไม่น้อย โดย
เฉพาะในห้วงเวลาวิกฤตเปลี่ยนผ่านของสังคมไทยเช่นในปัจจุบันนี้

จากคำนำสำนักพิมพ์
กษิดิศ อนันทนาธร
๖-๑๒-๒๕๕๙

…ผู้ที่เกิดมาเป็นเจ้า ตรงกับคำโบราณเขาเปรียบว่า นกยูงย่อมรักษาแววขนมิให้มัวหมอง กล่าวคือ ระวังมิให้สิ่งโสโครกมาเปื้อนเปรอะ ข้อที่เกิดเป็นเจ้ามิใช่มีแต่คุณอย่างเดียว หน้าที่จะต้องรักษาเกียรติของเจ้ามีติดอยู่ด้วย เจ้าบางคนรักษาเกียรติในทางที่ผิด คือ จองหองพองขน หรือเที่ยวเกะกะด้วยถือว่าเป็นเจ้า คนอื่นจะต้องนับถือยำเกรง และจะทำอะไรผิดกับผู้อื่น ความรู้สึกเช่นนั้น พาให้เสื่อมเสียเกียรติยศเจ้า ที่ถูกนั้น ผู้เป็นเจ้า ควรรักษาเกียรติโดยมิให้มีความชั่วอย่างหนึ่งอย่างใด ซึ่งผู้อื่นเขาจะว่าได้ว่า ไม่ควรเป็นเจ้า ดังนี้ จึงตรงกับคำโบราณว่า “นกยูงรักษาแววขน”

สบ.๒๕๓/๕๕ ลายพระหัตถ์สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ถึง ม.จ.วงษ์อดิศร สุขสวัสดิ์ (ชายโอ) วันที่ ๑๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๗๒, ก.จ.ช.

สารบัญ
คำนำสำนักพิมพ์
คำปรารภ
คำนำ
เจ้าชีวิต
บทเรียนจากอดีต
อภินิพัติกับรัชกาลที่ ๔
จดหมายจากหว้ากอ
ความเป็นผู้นำของ ร.๕
อนาคตของไทยอยู่ที่ไหน
เจ้าฟ้า
ว่าด้วยการใช้คำสมเด็จ
สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิต
สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
นายช่างใหญ่แห่งกรุงสยาม
อันเนื่องมาแต่งานฉลองรอบร้อยปีประสูติ
สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์

พระองค์เจ้า
พระองค์เจ้าปฤษฎางค์
กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร
กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์
สมาชิกของราชสกุลบริพัตร
พระองค์เจ้าพิสิฐสบสมัย
พระองค์เจ้าเปรมบุรฉัตร
พระองค์เจ้าวิมลฉัตร
วิพากษ์ น.ม.ส.
วิพากษ์ น.ม.ส ปฏิกิริยา
หม่อมเจ้า
ม.จ. สิทธิพร กฤดากร
ม.จ. จงจิตรถนอม ดิศกุล
ม.จ. พูนพิศมัย ดิศกุล
ม.จ. พัฒนายุ ดิศกุล
ม.จ. พิไลยเลขา ดิศกุล
ม.จ. มารยาตรกัญญา ดิศกุล
ม.จ. อัปภัศราภา เทวกุล
ม.จ. วงศานุวัตร เทวกุล
ม.จ. วิเศษศักดิ์ ชยางกูร
ม.จ. กรณิกา จิตรพงศ์
ม.จ. สิบพันพารเสนอ โสณกุล

หม่อมราชวงศ์
ม.ร.ว. ปาณฑิต โสณกุล
ภาคผนวก
เรื่องเกร็ดๆ จากรัชกาลที่๕ ถึงปัจจุบัน
เจ้านางร่มขาว