พิจารณาในกรมดำรงฯ เมื่อพระชนม์ครบ 150

ความที่หนังสือเล่มนี้มิได้เขียนนคราวเดียวกัน และท่านอาจารย์มิได้เขียนในทำนองพระประวัติตั้งแต่ประสูติตราบสิ้นพระชนม์ เป็นหัวข้อเรียงไป หากเขียนเป็นเรื่องๆ เป็นด้านๆ ที่เกี่ยวกับสมเด็จกรมพระยาดำรงฯ จนร้อยเรียงส่วนนิดส่วนน้อยจนเต็ม เป็นเรื่องราวที่น่าสนใจ
ฉะนั้น จึงไม่เป็นการน่าเบื่อสำหรับท่านผู้อ่าน ผู้ที่เริ่มอ่านใหม่ๆ ก็จะไม่พบความจำเจเฉกเช่นพระประวัติเล่มอื่น ผู้ที่สนใจในสมเด็จกรมพระยาดำรงฯ อยู่แล้ว ก็จะได้เติมเต็มเรื่องราวเกี่ยวกับพระอง๕นในแง่มุมที่อาจไม่เคยรู้ ทั้งยังเป็นการง่ายที่จะเลือกอ่านหัวข้อใดข้ามไปข้ามมาย่อมได้ โดยอยู่ในฐานที่ไม่ลืมข้อควรระวังข้างต้น

คงจะไม่มีการระลึกถึงพระองค์ท่านด้วยวิธีการใดดีไปกว่าการเข้าถึงแนวพระจรยวัตรของพระองค์ท่าน ดังที่สะท้อนผ่านข้อเขียนของอาจารย์สุลักษณ์นี้ เช่น การตระหนึกถึงความสำคัญของ “แม่” การเป็นผู้มั่นในธรรม ไม่ผูกจิตพยาบาท การเป็นผู้ให้โอกาสคน หรือกระทั่งการดำรงพระชนม์ชีพอย่างมีเกียรติตราบจนวาระสุดท้ายของพระชนม์ชีพ เป็นต้น หมกผู้คนในสังคมปฏิบัติได้ดังนี้ สังคมไทยคงดีขึ้นสมพระประสงค์มิใช่น้อย

บางส่วนจากคำนำ โดย กษิดิศ อนันทนาธร