ชัยชนะของหลวงนฤบาล

หลวงนฤบาลเป็นคนหนึ่งในจำพวกมนุษย์ที่มีความใฝ่สูงในทางสูงแรงอยู่ หากยังมิได้พบโอกาสที่เร้าให้ออกอิทธิฤทธิ์จึงปล่อยให้ชีวิตดำเนินไปโดยเรียบๆ ตามทางที่สะดวกสบาย แต่ภายหลังความคลุ้มคลั่งและเมื่อภาวะอันแท้จริงของชาติมากระทบความรู้สึก ความใฝ่สูงก็พองตัวเบ่งเต็มที่ รุ่งโรจน์ดังจะเปรียบได้กับเพลิงอันเกิดแต่การกองกูณฑ์อัคคีแห่งเทพฤๅษี อาจสามารถเปลี่ยนสภาพสิ่งหนึ่งให้เป็นอีกสิ่งหนึ่งโดยพลัน

เมื่อบุคคลมุ่งความสำเร็จในกิจการอันใดอันหนึ่ง พึงยังคุณธรรมเครื่องให้สำเร็จความประสงค์ ๔ อย่างให้เกิดในสันดาน คุณธรรมที่กล่าวนี้ ตามทางพุทธศาสนาท่านบัญญัติเรียกไว้ว่า อิทธิบาท ๔ คือ ๑ ฉันทะ พอใจรักใคร่ในสิ่งนั้น ๒ วิริยะ ความหมั่นประกอบสิ่งนั้น ๓ จิตตะ เอาใจฝักใฝ่ในสิ่งนั้นไม่วางธุระ ๔ วิมังสา หมั่นตรึกตรองพิจารณาเหตุผลในสิ่งนั้น

หลวงนฤบาลเป็นผู้ถึงพร้อมซึ่งคุณธรรมดังกล่าวนี้ กับยังมีสิ่งสำคัญอย่างอื่นประกอบ คือสติปัญญาหนึ่ง กำเนิดในตระกูลที่ดีหนึ่ง ความรู้ในทางปกครองที่มีอยู่แล้ว รวมกับที่เคยใกล้ชิดบุคคลชั้นสูงสุดแห่งประเทศ ซึ่งหมายความว่าได้ยินได้ฟังสิ่งที่คนสำคัญน้อยคนจะได้ยินได้ฟังหนึ่ง ทั้งหมดนี้รวมกันช่วยให้เขาเรียนรู้งานในหน้าที่ใหม่ได้อย่างรวดเร็วเป็นที่น่าพิศวง จึงในเวลาไม่ช้านัก ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ก็ยิ้มพยักหน้าให้กันด้วยความชื่นชม และออกวาจาว่ากระทรวงมหาดไทย ได้เพชรแท้ไว้ในมืออีกเม็ดหนึ่งแล้ว

เนื้อเรื่องที่เกี่ยวข้อง
กรรมเก่า
ความผิดครั้งแรก