ไม่มีน้ำไม่มีพระจันทร์

ไม่มีน้ำไม่มีพระจันทร์
เรามองเห็นสรรพสิ่งได้เช่นเดียวกับมองเห็นภาพสะท้อนของดวง
จันทร์ในน้ำ จิตเปรียบเสมือนน้ำ ดวงจันทร์คือสรรพสิ่ง ภาพสะท้อนของ
ดวงจันทร์ในน้ำคือมายา
เซนบอกว่าจิตที่อยู่ในภาวะปรกตินั้นเป็นจิตที่รู้แจ้ง ท่านไม่ต้องไป
ที่ไหน โลกที่อยู่ในภาวะปรกติคือสวรรค์ ท่านไม่จำเป็นต้องไปที่ไหน สรรพ
สิ่งล้วนอยู่ที่นี่และเดี๋ยวนี้
โอะโชใช้นิทานเซนเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าการยึดติดกับสิ่งที่ไม่
จำเป็นนั้นเป็นอุปสรรคต่อธรรมชาติที่อยู่ภายในของเรา การไม่ยึดติดกับสิ่ง
ที่ไม่จำเป็นคือหนทางแห่งการรู้แจ้ง
ในหนังสือนิทานเปรียบเทียบเรื่องนี้แม่ชีขิโยโนะกำลังหิ้วถังน้ำ
และสังเกตเห็นภาพสะท้อนของดวงจันทร์เต็มดวงอยู่ในถังน้ำ ทันใดนั้น
ไม้ไผ่ที่ประกอบขึ้นมาเป็นถังเกิดหัก ก้นถังหลุดออกมา น้ำไหลออกหมด
ภาพสะท้อนของพระจันทร์พลันหายไป... แม่ชีชิโยโนะรู้แจ้งทันที
นิทานเซนเรื่องนี้ถ้าอ่านอย่างผิวเผินแล้วจะดูเหมือนไร้สาระ แต่
ความหมายของเซนนั้นไม่สามารถพูดออกมาเป็นคำพูดได้ สามารถบอก
เป็นนัยได้โดยใช้นิทานเปรียบเทียบเท่านั้น โฮะโชใช้นิทานเปรียบเทียบ
เหล่านี้อธิบายข้อบกพร่องของความคิดทั่วไป และเพื่อเสนอวิธีทำให้
ตระหนักว่าจริงๆแล้วเราเป็นใคร