จดหมายเหตุฟอร์บัง บันทึกความจำของออกพระศักดิสงคราม

เชวาลิเอร์เดอะฟอร์บังผู้เขียนเรื่องนี้เป็นผู้หนึ่งในคณะทูตฝรั่งเศส ซึ่งสมเด็จพระเจ้าหลุยส์มหาราชทรงแต่งตั้งเข้ามาเจริญทางพระราชไมตรียังสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ในพระนครศรีอยุธยาเมื่อคราวแรกใน พ.ศ. 2227 คณะนั้นเชวาลิเอร์เดอะโชมองต์เป็นราชทูต ฟอร์บังเป็นนายเรือโท เป็นข้าราชการชั้นหนุ่มและเป็นผู้มีสกุลขุนนาง นัยว่าเป็นคนฉลาดปราดเปรื่องว่องไวแต่โทโสร้ายปากร้าย เมื่อท่านราชทูตจะกลับออกไปสมเด็จพระนารายณ์ตรัสขอฟอร์บังไว้รับราชการ แล้วทรงตั้งให้เป็นนายทหารชั้นผู้ใหญ่ ต่อมาเกิดผิดกันกับเจ้าพระยาวิชเยนทร ๆ อ้างว่าทำการนอกเหนือคำสั่ง ฝ่ายฟอร์บังก็ทะนงตัวไม่ยอมอ่อนน้อม วิชเยนทรให้ไปรักษาบางกอกไว้แต่เมื่อเกิดกบฏแขกมักกะสันในราชธานี เจ้าหน้าที่ปราบปรามได้แล้วแขกหนีล่องเรือลงไป วิชเยนทร์ให้ฟอร์บังจับไว้โดยละม่อมแต่กลับเกิดต่อสู้กันเป็นโกลาหล เป็นเหตุให้ฟอร์บังถูกตำหนิอย่างแรงอีก คราวนี้ฟอร์บังขอลาออกจากราชการ
วิชเยนทรเลยสั่งให้ออกไปให้พ้นภายในสี่สิบแปดชั่วโมง ฉะนั้นจดหมายเหตุนี้จึงเขียนด้วยความเคียดแค้น ถ้าอ่านจดหมายเหตุนี้ด้วยวิจารณญาณและโดยรู้พื้นเรื่องฉะนี้แล้วก็น่าจะเป็นประโยชน์
ไม่น้อย