โควิด-19: ‘บ่อน บาร์ ปาร์ตี้’ โลกสีเทา-คนกลางคืน

เนื้อหาของหนังสือเล่มนี้ ได้บันทึกเหตุการณ์สำคัญๆ ที่ส่งผลกระทบต่อธุรกิจกลางคืนและธุรกิจสีเทาในช่วงการระบาดใหญ่ของโควิด-19 โดยใช้ข้อมูลสถานการณ์และแบบแผนการแพร่เชื้อในช่วงเวลาก่อนการระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 สายพันธุ์โอไมครอน (Omicron) เป็นหลัก
'บ่อน' ได้กลายเป็นแหล่งแพร่เชื้อสำคัญของไทยนับตั้งแต่ในช่วงแรก ๆ เรื่อยมา คลัสเตอร์การระบาดใหญ่ที่มีการพนันเข้ามาเกี่ยวข้องซึ่งไม่พูดถึงไม่ได้ ได้แก่ คลัสเตอร์สนามมวยลุมพินี กับคลัสเตอร์บ่อนระยอง 'ไก่ชน' การพนันพื้นบ้านที่หล่อเลี้ยงคนจำนวนมาก มีไก่ชนอยู่ในวงการ 100 ล้านตัว เป็นธุรกิจที่มีห่วงโซ่ข้องเกี่ยวกับคนนับล้านชีวิต ช่วงโควิด-19 ได้รับความเสียหายร่วมพันล้านบาท จากการถูกปิดยาวนานเกือบ 1 ปี
สถานบันเทิงถือเป็นคลัสเตอร์การระบาดโดยตลอด ตั้งแต่ปี 2563-2564 โดยเฉพาะ คลัสเตอร์ทองหล่อ ที่เกิดขึ้นซ้ำถึง 2 ครั้ง ท่ามกลางช่องโหว่กฎหมาย ประมาณกันว่าทั้งประเทศไทยมีสถานบริการที่สุ่มเสี่ยงต่อการหลบเลี่ยงกฎหมายมากกว่า 200,000 แห่ง ซึ่งยากที่จะนำมาตรการควบคุมโรคเข้าไปบังคับใช้ได้อย่างเห็นผล ด้วยหลายสาเหตุ สถานบริการ คือธุรกิจลำดับแรก ๆ ที่ถูกปิด และเมื่อสถานการณ์คลี่คลายก็อยู่ในลำดับท้าย ๆ ที่จะได้เปิด ส่งผลให้ธุรกิจกลางคืนล้มหายตายจากหรือไม่ก็ต้องปรับเปลี่ยนตัวเองครั้งใหญ่อย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน ขณะเดียวกันก็ส่งผลกระทบถึงคนทำงานภาคกลางคืน
นอกจากนี้หลังเกิดคลัสเตอร์โควิด-19 จากสถานบันเทิง แม้รัฐจะพยายามยกระดับมาตรการในการควบคุมเข้มข้นขึ้น แต่กระนั้นกลับพบว่าได้มีการหันไปรวมตัวกันสังสรรค์หรือจัด 'ปาร์ตี้' แทน ทั้งที่เป็นการละเมิดต่อกฎหมายควบคุมโรคในช่วงสถานการณ์ระบาดของโควิด-19 โดยพบการแพร่ระบาดในวงปาร์ตี้เหล่านี้มากมาย คลัสเตอร์จัดปาร์ตี้ฉลองปิดเทอมของนักศึกษาสถาบันอุดมศึกษาในเชียงใหม่ตามสถานบันเทิงต่าง ๆ ช่วงปลายเดือนมีนาคม 2564 ในห้วงผ่อนคลายมาตรการ ก่อให้เกิดการระบาดใหญ่ไปทั่วทั้งภาคเหนือ เนื่องจากที่นักศึกษาเหล่านี้ได้กลับบ้านไปพร้อมกับเชื้อโควิด-19 แพร่เชื้อให้คนใกล้ชิดก่อนลามในชุมชน
ปฏิเสธไม่ได้ว่า "บ่อน บาร์ ปารตี้" ธุรกิจและกิจกรรมกลุ่มนี้ ทั้งที่เผยโฉมอยู่บนดินและซ่อนตัวอยู่ใต้ดิน ที่แม้จะมีการตั้งคำถามเชิงศีลธรรมถึงความเหมาะสม แต่ก็ได้สร้างเม็ดเงินให้แก่ระบบเศรษฐกิจอย่างมหาศาลหลายแสนล้านบาทต่อปี เกิดการจ้างงานไม่ว่าในหรือนอกระบบรวมกันหลักหลายล้านคน และเป็นห่วงโซ่ผลประโยชน์ของเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องมากมาย จนเรียกได้ว่าเป็น "ปิศาจที่จำเป็น" ของสังคมไทย
อนึ่งเนื้อหาของหนังสือเล่มนี้เคยแพร่ในเว็บไซต์ประชาไท รวมทั้งเป็นทั้งผลลัพธ์และต่อยอดจากการศึกษา เรื่อง "บ่อน บาร์ ปาร์ตี้: เขตอโคจร อิทธิพล อำนาจ และการควบคุมโรค" โดยณัฐกร วิทิตานนท์และคณะ ภายใต้โครงการวิจัย "โควิด-19 กับสังคมไทย: บันทึกวิกฤตและประสบการณ์การรับมือไวรัสโคโรนา" ของศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (ศมส.) ได้รับทุนอุดหนุนวิจัยจากสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 คำว่า "บ่อน บาร์ ปาร์ตี้" ในชื่อของหนังสือเล่มนี้มาจากความคิดของนายแพทย์โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ ผู้อำนวยการศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร คณะผู้เขียนจึงขอขอบคุณมา ณ ที่นี้
คณะผู้เขียน
ธันวาคม 2566