เต๋า วิถีที่ปราศจากวิถี

เต๋า วิถีที่ปราศจากวิถี
ในหนังสือเล่มนี้เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับนิทานเปรียบเทียบของหลีจื๊อ ผู้ที่สามารถอธิบายสิ่งซึ่งไม่สามารถแสดงออกมาเป็นคำพูดได้อย่างดีเยี่ยม สิ่งที่มีอยู่จริง(เต๋า)เป็นสิ่งที่ไม่สามารถแสดงออกมาเป็นคำพูดได้ สิ่งที่ไม่สามารถแสดงออกมาเป็นคำพูดได้นั้นคือธรรมชาติของชีวิต มีผู้คนมากมายพยายามอธิบายชีวิต แต่น้อยคนนักที่จะประสบความสำเร็จ แม้กระทั่งในการให้ภาพสะท้อนของมัน หลีจื๊อเป็นหนึ่งในจำนวนน้อยนิดนี้ ผู้ซึ่งหาได้ยากจริงๆ
ก่อนเข้าสู่โลกของหลีจื๊อ ควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับตัวเขาสักเล็กน้อย ...หลีจื๊อใช้วิธีของศิลปินเช่น นักกวี นักเล่านิทาน นักวาดภาพ... และเขาคือนักเล่านิทานระดับปรมาจารย์ การเล่าประสบการณ์ชีวิตออกมาเป็นนิทานเปรียบเทียบดูเหมือนเป็นวิธีง่ายที่สุดสำหรับบอกเป็นนัยถึงสิ่งที่ไม่สามารถแสดงออกมาโดยใช้คำพูดได้ นิทานเปรียบเทียบไม่ได้มีวัตถุประสงค์เพื่อความบันเทิง แต่เพื่อบอกบางอย่างที่ไม่มีทางอื่นให้บอก ชีวิตไม่สามารถถูกทำให้อยู่ในสภาพทฤษฎีได้ ...มันกว้างใหญ่เหลือเกิน มันไม่มีที่สิ้นสุด ปกติแล้วทฤษฎีต้องมีที่สิ้นสุด มิฉะนั้นย่อมไร้ความหมาย
นิทานเปรียบเทียบมีลักษณะปลายเปิด กล่าวคือเล่าไปแล้วยังเหลือสิ่งที่ไม่ได้เล่าอีกมาก มันเป็นเพียงการแย้มออกมาเท่านั้น และนั่นเป็นการแสดงให้เห็นถึงสิ่งที่ไม่สามารถพูดถึงได้ เหมือนกับนิ้วที่กำลังชี้ไปยังดวงจันทร์ จงอย่ายึดติดอยู่ที่นิ้วเพราะไม่ถูกจุด ต้องมองไปที่ดวงจันทร์ นิทานเปรียบเทียบเหล่านี้โดยตัวมันเองแล้วงดงาม แต่นั่นไม่ใช่จุดมุ่งหมาย...จุดมุ่งหมายอยู่เหนือไปกว่านั้น ถ้าวิเคราะห์ที่ตัวนิทานท่านจะไม่เข้าใจอะไรมากนัก เหมือนกับสะดือของคนนั่นแหละ ถ้าท่านไปหาศัลยแพทย์แล้วถามถึงประโยชน์ของสะดือ เขาจะผ่าออกดูและพบว่ามันไม่มีประโยชน์อะไรเลย แล้วสะดือมีประโยชน์อะไรหรือ? มันมีประโยชน์ในขณะที่เด็กอยู่ในมดลูก ประโยชน์ของมันคือใช้เชื่อมโยงระหว่างเด็กกับมารดา แต่ขณะนี้เด็กไม่ได้อยู่ในมดลูกอีกต่อไปแล้ว มารดาอาจตายไปแล้วและขณะนี้เด็กคนนั้นกลายเป็นคนชราไปแล้ว สะดือจะยังมีประโยชน์อะไร? มันมีประโยชน์เหนือไปกว่านั้น ประโยชน์ไม่ได้อยู่ในสะดือ ท่านต้องมองไปให้ทั่วทุกๆที่เพื่อค้นหาสิ่งที่บ่งชี้ว่าอยู่ที่ไหน สะดือทำให้รู้ว่าครั้งหนึ่งคนผู้นั้นเคยเป็นเด็กมาก่อน เคยอยู่ในมดลูกของมารดา ถูกเชื่อมติดกับมารดา นี่เป็นเพียงเครื่องหมายที่อดีตได้ทิ้งไว้ ขณะที่สะดือแสดงให้เห็นบางสิ่งบางอย่างที่เกี่ยวกับอดีต นิทานเปรียบเทียบก็แสดงให้เห็นบางสิ่งบางอย่างเกี่ยวกับอนาคต
มันแสดงให้เห็นว่าอาจเป็นไปได้ในการปรากฏขึ้นของสิ่งที่มีอยู่จริง ของการเชื่อมโยงกับสิ่งที่มีอยู่จริง เอาละนั่นเป็นเพียงคาดการณ์ว่าอาจเป็นไปได้เท่านั้นไม่ใช่ของจริง ถ้าท่านวิเคราะห์ที่ตัวนิทานเปรียบเทียบ มันจะกลายเป็นนิทานธรรมดาไป ถ้าท่านไม่วิเคราะห์ เอาแต่เพียงแค่ดื่มด่ำไปกับความหมายของมัน คำประพันธ์ของมัน สำเนียงที่ไพเราะของมัน โดยลืมเรื่องราวเสีย เอาแต่นัยสำคัญของมัน ในไม่ช้าจะพบว่ามันแสดงให้เห็นถึงอนาคต เห็นอะไรบางอย่างที่สามารถเป็นไปได้ แต่ยังไม่ได้เป็น มันไม่ธรรมดา
ก่อนอื่นต้องเข้าใจว่าหลีจื๊อไม่ใช่นักทฤษฎี เขาจะไม่ให้ทฤษฎีใดๆ แก่ท่าน หากแต่ให้นิทานเปรียบเทียบทฤษฎีสามารถถูกวิเคราะห์ได้ เพราะว่าความหมายของมันอยู่ในตัวทฤษฎี ไม่มีอะไรเหนือไปกว่านั้น ส่วนนิทานเปรียบเทียบไม่สามารถถูกวิเคราะห์ได้ หากไปวิเคราะห์มันจะไร้ความหมาย เพราะว่าความหมายไม่ได้อยู่ในตัวนิทาน มันอยู่เหนือไปกว่านั้น อยู่ในที่ไหนสักแห่งหนึ่ง ท่านต้องอาศัยนิทานเปรียบเทียบแล้วจะพบกับความหมายของมัน มันต้องกลายเป็นหัวใจของท่าน ลมหายใจของท่าน เป็นทุกสิ่งทุกอย่างของท่าน
ดังนั้นนิทานเปรียบเทียบเหล่านี้จึงเป็นศิลปะที่ยอดเยี่ยม ไม่เพียงแค่เป็นศิลปะเท่านั้น ศาสนาที่ยิ่งใหญ่ยังถูกบรรจุไว้ในนิทานเหล่านี้ด้วย หลีจื๊อไม่ใช่นักทฤษฎี เขาไม่ได้พูดเรื่องพระเจ้า หากแต่พูดกับพระเจ้า อะไรก็ตามที่เขาพูดล้วนมาจากต้นตอ มนุษย์เรามีอยู่สองประเภท ประเภทหนึ่งพูดเกี่ยวกับเรื่องพระเจ้า พวกนี้เป็นนักทฤษฎี ส่วนอีกประเภทหนึ่งพูดกับพระเจ้าพวกนี้เป็นผู้ลึกลับ หลีจื๊อเป็นผู้ลึกลับคนหนึ่ง คนที่พูดเกี่ยวกับพระเจ้าย่อมไม่รู้จักพระเจ้า มิฉะนั้นทำไมเขาจึงได้พูดเกี่ยวกับ? เกี่ยวกับ เพื่อแสดงให้เห็นถึงความไม่รู้ เมื่อคนผู้หนึ่งพูดกับพระเจ้าแสดงว่าเขามีประสบการณ์ ดังนั้นจึงไม่ต้องใช้ทฤษฎีมาพิสูจน์ ดังนั้นพระเจ้าจึงเป็นชีวิตจริงๆของเขา การที่จะเข้าใจคนอย่างหลีจื๊อได้ท่านต้องอาศัยชีวิตจริง ต้องพบด้วยประสบการณ์ แล้วจะสามารถรู้สึกในสิ่งที่นิทานของเขาหมายถึง ไม่ใช่การเรียนรู้ทฤษฎีแล้วนำมาบอก ข้อมูลเช่นนั้นจะไม่ช่วยอะไรได้ นอกเสียจากได้รู้จักแล้วจะไม่มีอะไรช่วยได้ ดังนั้นถ้านิทานเหล่านี้ทำให้ท่านอยากรู้ นิทานเหล่านี้นำท่านไปสู่วิถีที่ไม่รู้จัก ด้วยการย่ำไปบนวิถีเช่นนั้นเท่านั้นท่านจึงจะรู้จักวิถีนั้นได้ หลีจื๊อ, จวงจื๊อ, เหลาจื๊อ เป็นสามอาจารย์เต๋าที่พูดเกี่ยวกับวิถีเพียงว่า เต๋าหมายถึงวิถี...โดยไม่ได้พูดเกี่ยวกับจุดหมายปลายทางเลย