นิราศหนองคาย

1 ในหนังสือดี 100 เล่มที่คนไทยควรอ่าน

นิราศหนองคาย -วรรณคดีต้องห้ามที่ถูกสั่งเผา

เป็นวรรณคดีที่อื้อฉาว 2 ครั้ง ครั้งแรก เมื่อมีการตีพิมพ์โฆษณาใน พ.ศ.2412 ในสมัยรัชกาลที่5 โดยหนังสือได้ถูกสั่งเก็บทั้งหมด และสั่งให้เผาทำทิ้งหลังจากหนังสือวางจำหน่ายไม่กี่วัน ส่วนผู้แต่งถูกกโบย50ทีและพิพากษาจำคุก 8เดือน ส่วนครั้งที่2 ภายหลังเหตุการณ์เรียกร้องรัฐธรรมนูญ 14ตุลา 2516 กระแสดงความมตื่นตัวทางการเมืองและบรรยากาศประชาธิปไตยเบ่งบานหลังยุคมืดของอำนาจเผด็จการ หนังสือวรรณกรรมเล่มนี้ถูกตีพิมพ์ขึ้นอีกครั้ง แต่ถูกสั่งให้กลายเป็นหนังสือต้องห้ามอีกครั้งหลังเหตุการณ์6ตุลาคม2519 จนกระทั่งปัจจุบัน

นิราศหนองคายซึ่งนายทิม สุขยางค์ เขียนขึ้นขณะที่เขามีอายุเพียง28ปี นายทิมทำหน้าที่เป็นทนายหน้าหอของเจ้าพระยามหินทรศักดิ์ ธำรงค์(เพ็ง เพ็ญสกุล) โดยได้ติิดตามเจ้าพระยามหินทร ซึ่งยกทัพไปปรบฮ่อซึ่งมาก่อกวนอยู่ทางนครหลวงพระบาง นิราศหนองคาย เป็นบันทึกประวัติศาสตร์ ช่วยให้เข้าใจความหมายของคำว่า ยกทัพ การเกณทัพ การพักพล รวมทั้งเส้นทางระหว่างเดินทัพ และช่วยให้เห็นสภาพบ้านเมืองสยาม การกดขี่ขูดรูดของกองทัพที่มีต่อประชาชน ไพร่ ตลอดเส้นทางของการเดินทัพ และการวิพากษ์ติเตียนผู้บังคับ บัญชากองทัพว่าไม่รู้ฤดูกาลที่ควรไม่ควร ฯลฯ