บทกวีไฮกุของบาโช

มัตสึโอะ บาโช ผู้เป็นดั่งยอดศิลปินแห่งถ้อยคำ นำพาโลกเข้าสู่ห้วงอารมณ์อันลึกซึ้งด้วยบทกวีไฮกุอันละเมียดละไม คำของเขาไม่เพียงเป็นถ้อยอักษร หากเป็นสายลมแห่งความเปลี่ยนแปลง เป็นหยาดน้ำค้างแห่งการครุ่นคิด และเป็นแสงจันทร์อันลอยล่องเหนือผืนน้ำแห่งสรรพชีวิต
กวีของบาโชเรียบง่าย หากแต่เรืองรองไปด้วยสัจธรรมแห่งธรรมชาติ ใบไม้ไหวสะท้อนกาลเวลา สายฝนร่วงหล่นดั่งเสียงสะท้อนของความเงียบงัน ในสามบรรทัดอันกระชับ คำของเขาไม่เร่งเร้า ไม่โอ้อวด แต่เป็นเพียงเงาสะท้อนแห่งความงามที่มิอาจจับต้อง แต่สัมผัสได้ด้วยหัวใจ
"สระน้ำเก่าแก่
กบกระโดดลงไป
เสียงดังจ๋อม"
เพียงไม่กี่คำ บาโชได้รังสรรค์ภาพอันเต็มไปด้วยชีวิตบ่อน้ำเก่าแก่ที่นิ่งงันราวกับหยุดเวลา เสียงกบกระโจนลงสู่สระ เป็นเพียงชั่วขณะหนึ่ง แต่กลับปลุกเร้าความเงียบให้กระเพื่อมสะเทือนดั่งระลอกแห่งความว่างเปล่า
ความงดงามของบาโชอยู่ที่ความว่าง ความเงียบ และสิ่งที่มิได้กล่าวออกมาโดยตรง บทกวีของเขามิได้เพียงพรรณนาธรรมชาติ แต่กลับกลืนรวมเป็นหนึ่งเดียวกับมัน ดุจเงาจันทร์ในสายน้ำ ที่มิใช่ของจริง แต่กลับจริงเสียยิ่งกว่าสิ่งใด
ในทุกย่างก้าวของบาโช มีเพียงฟ้าเปิดกว้าง มีเพียงใบไม้ร่วงหล่น มีเพียงถนนสายโดดเดี่ยวที่ทอดยาวไปสู่สิ่งที่มิอาจเอื้อมถึง และในทุกบทกวีของเขา มีเพียงความเงียบที่บรรจุเสียงทั้งมวลของโลกใบนี้เอาไว้

เรศ วรเมธ
บรรณาธิการ