จากพุทธศาสนาแห่งรัฐ สู่พุทธศาสนาที่เป็นอิสระจากรัฐ

เมื่อโลกเขาเดินหรือพยายามเดินไปทางนั้น ทางที่ทุกคนเท่ากัน ไม่มีใครมีอภิสทธิ์เหนือใคร ทุกคนคิดเองได้ ปกครองตนได้ หากขัดกันก็ใช้เหตุผลและเสียงส่วนใหญ่ตัดสินเป็นเรื่องๆ ไป ศาสนาพุทธก็ต้องเดินไปทางนั้นกับเขาด้วยไม่เดินอาจถูกทิ้งกลายเป็นสิ่งไร้ประโยชน์ ซึ่งชาวพุทธคงไม่ต้องการเช่นนั้นคิดอย่างนี้ ผมคิดว่าข้อเสนอของหนังสือเล่มนี้ก็มีเหตุผลชัดแจ้งในตัวมากเถียงได้ยาก

สมภาร พรมทา

เมื่อนำความเชื่อทางศาสนาเข้ามาเกี่ยวดองกับอำนาจรัฐและความชอบธรรมของอำนาจนั้นโดยปราศจากการวิพากษ์ ปัญหาที่เกิดขึ้นคือการปิดกั้นและมุ่งทำลายฝ่ายตรงข้าม มากกว่าการให้การศึกษาหรือสร้างความเข้าใจที่เปิดกว้างอย่างเป็นกัลยาณมิตรต่อทุกฝ่าย งานศึกษาวิจัยชิ้นนี้จึงมีความหมายนัยอันสำคัญยิ่งต่ออนาคตและการเปลี่ยนแปลงของประเทศไทย ที่มิติและปริมณฑลของความเป็น ชาติ ที่เป็นพื้นที่ของราษฎรจะได้ถักทอแนวความคิดและอุดมการณ์ทางสังคมและการเมืองที่มีพื้นฐานมาจากพุทธศาสนาขึ้นมาได้และเป็นมาตรฐานสากลอย่างแท้จริง

ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ





หนังสือเล่มนี้ เนื้อหาสำคัญมี 2 ส่วนหลักคือ ส่วนที่สำรวจแนวคิดและประวัติศาสตร์ความสัมพันธ์ระหว่างพุทธศาสนากับรัฐว่าความคิดนั้นคืออะไร มีความเป็นมา และมีปัญหาพื้นฐานสำคัญอะไรบ้างที่ตกทอดมาถึงยุคสมัยของเราและปรากฏเป็นปัญหาชัดเจนยิ่งขึ้นในปัจจุบัน ส่วนที่สองเป็นการนำปรัชญาสังคม คือแนวคิดโลกวิสัย (secularism)และเสรีนิยม (liberalism)มาวิเคราะห์และเสนอทางแก้ปัญหาที่สำรวจพบในส่วนแรก และเสนอว่าควรแยกศาสนาจากรัฐ พร้อมกับกำหนดบทบาทของศาสนาในพื้นที่สาธารณะให้ชัดเจนและสอดคล้องกับประชาธิปไตยที่รัฐต้องเป็นกลางทางศาสนา สามารถให้หลักประกันเสรีภาพและความเสมอภาคทางศาสนาได้อย่างแท้จริง



จึงอาจกล่าวได้ว่า หนังสือเล่มนี้เป็นงานประวัติศาสตร์ผสมกับปรัชญาสังคม กล่าวคือ ประวัติศาสตร์บอกกับเราว่าอะไรเป็นอะไร โดยไม่ตัดสินว่าอะไรควรเป็นอะไร แต่งานปรัชญาสังคมเน้นเสนอว่าอะไรควรเป็นอะไร หนังสือเล่มนี้จะเป็นการพาสำรวจประวัติศาสตร์พุทธศาสนาในสังคมไทย จากอดีตมาจนถึงปัจจุบัน



สารบัญ



คำนำ ผู้อำนวยการสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย

คำนิยม สมภาร พรมทา

คำนิยม ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ

คำนำผู้เขียน



บทนำ มองปัญหาความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับศาสนาบนกรอบคิดใหม่

บทที่ ๑ พุทธศาสนากับรัฐยุคต้น ยุคอโศก และยุคกลาง

บทที่ ๒ กำเนิดพุทธศาสนาแห่งรัฐสมัยใหม่

บทที่ ๓ พุทธศาสนากับรัฐหลังการปฏิวัติสยาม

บทที่ ๔ ปัญหาการผลิตสร้างแนวคิดทางการเมือง และแนวคิดความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับพุทธศาสนา

บทที่ ๕ แนวคิดโลกวิสัยและข้อเสนอแยกศาสนาจากรัฐ

บทที่ ๖ บทสรุป



บรรณานุกรม