บทกวีของเงาและแสงแห่งฝัน

แลงสตัน ฮิวจ์ส (Langston Hughes) กวีแห่งความฝันอันถูกทับถมใต้ฝุ่นเถ้าของอเมริกา มิใช่เพียงผู้รจนาอักษร หากเป็นเสียงก้องจากหัวใจของผู้ถูกลืม เสียงสะท้อนจากซอกมืดของประวัติศาสตร์ที่ไม่เคยถูกจารึกอย่างเที่ยงธรรม บทกวีของเขาเปรียบประหนึ่งแม่น้ำแห่งชีวิต ซึ่งไหลหลั่งด้วยเลือด น้ำตา และความหวังของชาวผิวดำในยุคแห่งการต่อสู้ ดิ้นรน และฝันใฝ่
ในทุกถ้อยคำของฮิวจ์ส ดุจมีลมหายใจของความเป็นมนุษย์ จริงแท้ เจ็บปวด งดงาม และไม่ยอมแพ้ เขาเขียนด้วยภาษาที่ไม่ประดิษฐ์ แต่เปี่ยมด้วยจิตวิญญาณแห่งดนตรี เสียงบลูส์แห่งค่ำคืนอันเดียวดาย, เสียงแจ๊สของหัวใจที่ยังคงเต้นแม้แตกสลาย, เสียงกลองของความตื่นรู้ในยุคที่โลกยังหลับใหลต่อความอยุติธรรม
บทกวี "Harlem" ถามโลกด้วยเสียงกระซิบอันทรงพลังว่า "What happens to a dream deferred?" ความฝันที่ถูกเลื่อนลอยจะเป็นเช่นไร? Hughes มิได้ให้คำตอบตรง ๆ หากแต่เผยให้เห็นแผลเนื้อและกลิ่นเน่าในสังคม ความฝันที่ถูกกดไว้ ไม่ได้เลือนหาย แต่มันบวม พอง เน่า หรือระเบิด ดุจเสียงตะโกนเงียบในห้องแคบที่ไร้หน้าต่าง ดุจวิญญาณที่ไม่อาจปลดปล่อยสู่แสงสว่าง
ใน "The Negro Speaks of Rivers" เขาพลิกกระดูกประวัติศาสตร์ให้กลายเป็นสายธาร ประหนึ่งว่าตนเองคือเสียงของแผ่นดินดำที่ไหลผ่านยุคสมัย เสียงของยูเฟรทีส, ไนล์, มิสซิสซิปปี, คองโก คือเสียงของกษัตริย์และทาส, ของบรรพชนและลูกหลาน เสียงนั้นแผ่วเบาแต่หนักแน่น ราวแผ่นดินที่แม่น้ำกัดเซาะแต่ไม่อาจพังทลาย
ใน "I, Too" เขาเปล่งถ้อยคำเรียบง่าย "I, too, sing America." เสียงนั้นเปี่ยมด้วยศักดิ์ศรี อ่อนโยนแต่เด็ดเดี่ยว ผู้ที่ถูกผลักให้กินข้าวหลังม่าน ยังคงมีฝัน และฝันนั้นไม่ใช่แค่ความหวังของคนหนึ่งคน หากเป็นกระจกเงาสะท้อนใจอเมริกาเอง แลงสตัน ฮิวจ์สเขียนจากโลหิต มิใช่จากหมึก เขาไม่เพียงรจนาเรื่องของตน หากแต่เป็นกระบอกเสียงของประชาชน เสียงของคนงาน แม่บ้าน เด็กเร่ร่อน คนแก่ที่หลงลืม เสียงเหล่านั้นไม่เคยขอความเห็นใจ เพียงขอให้ฟัง
บทกวีของเขา หาได้เป็นถ้อยคำในหน้ากระดาษไม่ หากคือชีพจรของประวัติศาสตร์ คือคบเพลิงของการต่อสู้ คือบทเพลงของจิตวิญญาณที่ไม่เคยดับสูญ และในทุกวรรคทุกบท แลงสตัน ฮิวจ์สไม่เคยพูดเพียงกับยุคสมัยของเขา หากพูดกับเรากับคนที่ยังเฝ้าฝัน ในโลกที่ยังเต็มไปด้วยรอยแผล