เสียงเพรียกของคธูลูและเรื่องสั้นอื่นๆ (The Call of Cthulhu)

ในบรรดางานเขียนของ เอช. พี. เลิฟคราฟต์ น้อยเรื่องนักที่จะสะท้อนแก่นแท้ของจักรวาลทัศน์อันมืดมนของเขาได้ชัดเจนเท่า เสียงเพรียกของคธูลู (The Call of Cthulhu) เรื่องเล่านี้มิใช่เพียงงานเขียนสยองขวัญ หากแต่เป็นภาพวาดขนาดใหญ่ที่กรีดด้วยหมึกดำลงบนผืนผ้าใบแห่งสติปัญญาของมนุษย์ เรื่องราวเริ่มต้นด้วยบันทึกและเศษซากของข้อมูลที่เก็บรวบรวมโดยผู้บรรยาย ซึ่งค่อย ๆ คลี่คลายออกเป็นตำนานสยดสยองของสิ่งมีชีวิตโบราณจากห้วงจักรวาลอันห่างไกล สิ่งนั้นก็คือ "คธูลู" เทพโบราณผู้หลับใหลอยู่ใต้เกลียวคลื่นทะเลลึก ดั่งมังกรอันนิรันดร์ที่มิอาจสยบได้
สิ่งที่ทำให้เสียงเพรียกของคธูลู โดดเด่นจนถึงทุกวันนี้ ไม่ใช่เพียงความสยดสยองของรูปร่างปีศาจที่เลิฟคราฟต์บรรยายไว้ดุจฝันร้ายปนภาพนิมิต แต่คือบรรยากาศที่ค่อย ๆ ทับถมลงบนใจของผู้อ่านทีละชั้น เสมือนหมอกพิษที่ซึมเข้าสู่จิตใจ เนื้อหานำเสนอผ่านมุมมองที่กระจัดกระจาย ทั้งบันทึก ตำนาน เรื่องเล่า และบทความวิชาการ ทำให้ความจริงปรากฏออกมาอย่างแหว่งวิ่นคล้ายภาพสะท้อนในกระจกที่แตกร้าว ยิ่งผู้อ่านพยายามต่อชิ้นส่วนให้สมบูรณ์ ความสยองก็ยิ่งบานสะพรั่ง
เสียงเพรียกของคธูลู เป็นการประกาศว่ามนุษย์คือสิ่งมีชีวิตเล็กน้อยในห้วงจักรวาล มนุษย์มิได้เป็นศูนย์กลางของสรรพสิ่ง แต่เป็นเพียงฝุ่นผงที่ล่องลอยอยู่ท่ามกลางความมืดมิด ความรู้และวิทยาการที่เราภาคภูมิกลับเป็นเหมือนเปลวเทียนริบหรี่ เมื่อเทียบกับห้วงอเวจีแห่งความลี้ลับที่กบดานอยู่หลังม่านแห่งความจริง คธูลูจึงมิใช่เพียงสัตว์ประหลาด แต่เป็นสัญลักษณ์ของความไร้ความหมาย ความพ่ายแพ้ของเหตุผล และความเล็กจ้อยของชีวิต
ในอีกแง่มุมหนึ่ง เรื่องนี้ยังสะท้อนความกลัวที่ฝังลึกของเลิฟคราฟต์ต่อสิ่งที่เขามองว่า "อื่น" หรือ "แปลกปลอม" เกาะเรลเยห์ ที่จมอยู่ใต้ทะเลอันไร้แผนที่ คือภาพแทนของความไม่รู้และสิ่งที่ไม่อาจคาดการณ์ได้ ส่วนลัทธิที่บูชาคธูลูเป็นสัญลักษณ์ของความหวาดระแวงต่อวัฒนธรรมที่แตกต่าง ทั้งที่มาจากต่างแดนและจากห้วงจิตใต้สำนึกของมนุษย์เอง
อีกหนึ่งแง่มุมสำคัญคือการเล่นกับ "ความรู้" เรื่องราวเผยให้เห็นว่าความรู้คือประตูที่เปิดสู่หายนะ เมื่อผู้บรรยายค้นหาลึกลงไป เขาก็ยิ่งเข้าใกล้ความจริงที่อันตรายจนเกินจะรับไหว เลิฟคราฟต์ กำลังชี้ให้เราเห็นว่า การรู้ทุกสิ่งไม่ใช่พร แต่เป็นคำสาป เพราะเบื้องหลังความจริงแท้ คือความสยองที่มนุษย์มิอาจทนมองมันได้
เสียงเพรียกของคธูลูจึงเป็นทั้งตำนานสยองขวัญและปรัชญาอันเยือกเย็น มันบอกเล่าเรื่องราวของปีศาจ แฝงการสำรวจขอบเขตของมนุษย์ในห้วงจักรวาล ที่ซึ่งเหตุผล ความเชื่อ และศรัทธา ล้วนเป็นเพียงเส้นด้ายบางเบาที่พร้อมจะขาดสะบั้นลง เมื่อสัมผัสกับเสียงเรียกจากความมืดอันไร้ก้นบึ้ง
นอกจากเสียงเพรียกของคธูลู ในเล่มนี้ยังมีเรื่อง 1. คัมภีร์ The Book เรื่องสั้นชิ้นนี้เปรียบเสมือนบันทึกแห่งฝันร้าย เป็นงานที่ค้างคาและยังไม่เสร็จสมบูรณ์ แต่กลับสะท้อนหัวใจของเลิฟคราฟต์ได้อย่างงดงาม เรื่องราวเริ่มจากหนังสือลึกลับ แหล่งรวมความรู้ต้องห้ามที่เปิดประตูสู่ห้วงโลกเหนือสำนึก หนังสือในเรื่องไม่ใช่เพียงวัตถุ หากเป็นสัญลักษณ์ของความทะเยอทะยานที่มุ่งสู่ความรู้สูงสุด และการล่มสลายที่รอคอยอยู่เบื้องหลัง ความรู้ในจักรวาลของเลิฟคราฟต์คือหีบสมบัติพิษ ใครก็ตามที่เปิดมัน ย่อมไม่อาจหลีกพ้นความบ้าคลั่ง โดยแฝงแง่มุมความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับความรู้ ความรู้ที่ไม่ใช่เสรีภาพ หากเป็นพันธนาการ ความอยากรู้อยากเห็นกลายเป็นบ่วงรัดคอ มนุษย์ที่ไขประตูสู่ความจริงเกินจะรับไหว จะจบลงด้วยการถูกกลืนสู่ความมืดนิรนาม
2. แมวแห่งอุลธาร์ The Cats of Ulthar เรื่องเล่าที่ดูเรียบง่ายดุจนิทาน แต่แฝงด้วยกลิ่นอายแห่งความลี้ลับ อุลธาร์คือเมืองที่แมวได้รับการเคารพว่าเป็นสัญญลักษณ์ศักดิ์สิทธิ์ เป็นทั้งผู้พิทักษ์ ความงาม และความยุติธรรม มีเรื่องราวเกี่ยวกับคู่สามีภรรยาผู้โหดร้ายที่ชอบฆ่าแมว สุดท้ายจบลงด้วยการล้างแค้นอันลี้ลับจากฝูงแมวทั่วทั้งเมือง โดยเรื่องนี้จะสะท้อนถึงความเชื่อของเลิฟคราฟต์ ที่ยกย่องแมวในฐานะสิ่งมีชีวิตที่มีสายใยโยงไปถึงความลึกลับและโลกอื่น แมวในอุลธาร์ไม่ใช่สัตว์เลี้ยงธรรมดา แต่เป็นสัญลักษณ์ของความลึกลับอันเร้นลับของจักรวาล พลังที่อยู่เหนือกฎของมนุษย์ เรื่องนี้ยังสื่อถึง "ความยุติธรรมแบบจักรวาล" ที่มิอาจหลีกเลี่ยงได้ ผู้ที่กระทำความโหดร้ายย่อมถูกชำระบัญชีโดยพลังที่เกินกว่ามนุษย์จะเข้าใจ
3. แดกอน Dagon ซึ่งเป็นเรื่องแรก ๆ ของเลิฟคราฟต์ที่สะท้อนโครงร่างของ "จักรวาลสยอง" ได้ชัดเจน บอกเล่าเรื่องราวของทหารผู้หนึ่งที่พบเกาะประหลาดที่โผล่ขึ้นจากทะเล เขาได้เห็นสิ่งมีชีวิตมหึมาดุจเทพโบราณที่มีนามว่าแดกอน การเผชิญหน้านั้นทำให้เขาจมอยู่กับความบ้าคลั่งและความหวาดกลัวอย่างไม่มีที่สิ้นสุด เรื่องนี้คือบทกวีแห่งความเล็กจ้อยของมนุษย์ต่อธรรมชาติและสิ่งที่เหนือกว่า สิ่งมีชีวิตโบราณใต้ท้องทะเลคือสัญลักษณ์ของความจริงที่ถูกเก็บซ่อนอยู่ใต้ผิวน้ำแห่งเหตุผลและวิทยาศาสตร์ มนุษย์เพียงก้าวเลยขอบเขตไปนิดเดียวก็พร้อมจะถูกกลืนหายไปโดยพลังอย่างไม่อาจควบคุมได้
4. อซาธอท Azathoth แม้จะเป็นเพียงเศษชิ้นงานที่ไม่เสร็จสมบูรณ์ แต่ชื่อของมันก็กลายเป็นเสาหลักในจักรวาลของเลิฟคราฟต์ อซาธอทคือ "เทพบอดผู้บ้าคลั่ง" ศูนย์กลางแห่งจักรวาลที่เต้นระบำไร้ทิศทางท่ามกลางเสียงดนตรีปีศาจ อซาธอทไม่ได้มีเจตนา ไม่ได้มีความชั่วร้าย หากเป็นความไร้สำนึกอันบริสุทธิ์ พลังแห่งการสร้างและทำลายโดยปราศจากความหมาย ในแง่ของปรัชญา อซาธอทคือภาพแทนของจักรวาลที่ไร้เหตุผล จักรวาลที่ดำรงอยู่อย่างไร้เป้าหมาย ความสยองมิได้อยู่ที่ความชั่วร้าย หากอยู่ที่การไร้ซึ่งความหมายโดยสิ้นเชิง มนุษย์เมื่อเปรียบกับการเต้นระบำของอซาธอท ก็ไม่ต่างอะไรจากฝุ่นละอองในพายุที่ไร้ทิศทาง
5. นยาร์ลาธอเทป Nyarlathotep แตกต่างจากเทพโบราณองค์อื่น ๆ นยาร์ลาธอเทปมิได้เป็นสิ่งที่หลับใหลหรือไร้สำนึก แต่เป็นตัวแทนแห่งการเคลื่อนไหว การแทรกแซง และการหลอกลวง เขาเดินทางไปทั่วโลกในรูปร่างมนุษย์ มอบความสยองและความบ้าคลั่งให้แก่ผู้คน เรื่องสั้นนี้บรรยายการเดินทางของเขาพร้อมการล่มสลายของสังคมและเหตุผลของมนุษย์ นยาร์ลาธอเทปคือสัญลักษณ์ของความวุ่นวายและความจริงที่บ่อนทำลายโครงสร้างของมนุษย์ เขาคือ "ทูตแห่งเทพโบราณ" ผู้เผยให้เห็นว่ามนุษย์ไม่ต่างอะไรจากหุ่นเชิด นยาร์ลาธอเทปยังสะท้อนความหวาดกลัวของเลิฟคราฟต์ต่อความเสื่อมถอยของอารยธรรมและการครอบงำของพลังที่ไม่อาจต้านทาน
6. คนนอก The Outsider หนึ่งในผลงานที่เปี่ยมด้วยโศกนาฏกรรมและความงามทางกวี เรื่องเล่าของผู้เล่าที่อาศัยอยู่ในความมืดมาตลอดชีวิต และค่อย ๆ ปีนขึ้นมาสู่แสงสว่าง ทว่าเมื่อพบผู้คน เขากลับทำให้ทุกคนแตกตื่นหนีไป สุดท้ายเขาจึงได้รู้ว่า "ปีศาจ" ที่ผู้คนหวาดกลัวนั้นก็คือตัวเขาเอง คนนอกแตกต่างจากเรื่องอื่น ตรงที่เป็นเรื่องส่วนตัวอย่างยิ่ง มันสะท้อนความโดดเดี่ยว ความรู้สึกแปลกแยก และการตระหนักถึงความอัปลักษณ์ของตนเองในสายตาสังคม เป็นทั้งสัญลักษณ์ของ "ความเป็นอื่น" ที่เลิฟคราฟต์รู้สึกมาตลอดชีวิต และยังสะท้อนสภาวะของมนุษย์โดยทั่วไป ที่ต่างไขว่คว้าหาแสงสว่าง แต่กลับต้องพบว่าตนเองมิใช่สิ่งที่โลกพร้อมจะยอมรับ
ผลงานเหล่านี้ของเลิฟคราฟต์คือเงาสะท้อนของความหวาดกลัวที่อยู่เหนือกาลเวลา ความกลัวต่อความไม่รู้ ความกลัวต่อการไร้ความหมาย และความกลัวต่อ "ความเป็นอื่น" ที่เรามิอาจทำความเข้าใจได้ แต่ละเรื่องไม่ใช่เพียงการเล่าถึงปีศาจหรือเทพเจ้า แต่คือการเปิดม่านให้เห็นความเปราะบางของมนุษย์ในจักรวาลที่ไม่แยแสต่อการดำรงอยู่ของเรา หวังเป็นอย่างยิ่งว่าผู้อ่านที่น่าเคารพทั้งหลายจะชื่นชอบกัน แม้เพียงเรื่องเดียวก็ยังดี

เมธา วราภักดิ์กูล
ผู้แปล