ประวัติศาสตร์ทฤษฎีวิวัฒนาการ: การปฏิวัติความคิดมนุษยชาติ (A History of Evolution)

ประวัติศาสตร์ของทฤษฎีวิวัฒนาการ มิใช่เพียงบันทึกความก้าวหน้าของวิทยาศาสตร์ หากคือประวัติศาสตร์ของความกล้าหาญทางปัญญา ความกล้าที่มนุษย์ยอมตั้งคำถามต่อรากฐานของตนเอง และยอมรับว่าชีวิตทั้งมวลหาได้ถือกำเนิดจากความตั้งใจอันตายตัว แต่ค่อย ๆ งอกงามจากความเปลี่ยนแปลงอันไม่รู้จบ A History of Evolution ของแคร์โรลล์ เลน เฟนตัน คือเรื่องเล่าของการเดินทางสายนี้ การเดินทางที่มิได้มุ่งสู่จุดหมาย หากเปิดเผยคุณค่าของการเปลี่ยนผ่านระหว่างทาง
เฟนตันมิได้เพียงเรียบเรียงลำดับเหตุการณ์ทางความคิด ตั้งแต่นักธรรมชาติวิทยายุคต้นไปจนถึงทฤษฎีสมัยใหม่ หากได้ถักทอภาพของมนุษย์ผู้ใฝ่รู้ ผู้สังเกตหิน ฟอสซิล พืช สัตว์ และร่องรอยอันเล็กน้อยของอดีตกาลเข้ากับคำถามใหญ่ที่สุดของการดำรงอยู่ ว่าชีวิตคืออะไร มาจากไหน และดำเนินต่อไปอย่างไรท่ามกลางกาลเวลาที่ไม่เคยหยุดนิ่ง
ในหนังสือเล่มนี้ วิวัฒนาการมิได้ปรากฏเป็นเพียงกลไกทางชีววิทยา หากเป็นปรัชญาแห่งการไม่หยุดนิ่ง ชี้ให้เห็นว่าความไม่สมบูรณ์คือเงื่อนไขของการเติบโต และความเปลี่ยนแปลงคือกฎที่เที่ยงแท้ที่สุดของธรรมชาติ ชีวิตดำรงอยู่ได้ไม่เพราะมันแข็งแกร่งที่สุด หากเพราะมันปรับตัว เรียนรู้ และยอมเปลี่ยนแปลงไปพร้อมโลกที่แปรผัน
เฟนตันเขียนด้วยสายตาของผู้เข้าใจว่า วิทยาศาสตร์มิใช่การลบล้างความหมายของมนุษย์ หากเป็นการขยายขอบเขตของความอ่อนน้อมถ่อมตน เมื่อเราตระหนักว่าตนเองเป็นเพียงเสี้ยวหนึ่งในสายธารยาวเหยียดของชีวิต ความหยิ่งผยองย่อมสลาย และถูกแทนที่ด้วยความรับผิดชอบต่อธรรมชาติ ต่ออนาคต และต่อเงื่อนไขแห่งชีวิตที่เราร่วมแบ่งปันกับสรรพสิ่งอื่น
คำนำนี้เชิญให้ผู้อ่านก้าวเข้าสู่ประวัติศาสตร์ที่ยังมีชีวิต เป็นประวัติศาสตร์ซึ่งมิได้จบลงในห้องทดลองหรือหน้าหนังสือ หากดำเนินต่ออยู่ในทุกลมหายใจของโลกใบนี้ หากเราอ่านด้วยใจที่เปิดกว้าง ประวัติศาสตร์ทฤษฎีวิวัฒนาการ จะมิได้เพียงบอกเราว่า ชีวิตเป็นมาอย่างไร แต่จะกระซิบเตือนว่า การดำรงอยู่ของเรานั้นเปราะบางและผูกพันกับการเปลี่ยนแปลงอย่างแยกไม่ออก และในความเปลี่ยนแปลงนั้นเอง คือความหมายอันลึกซึ้งที่สุดของการมีชีวิตอยู่

กมล กายวิสุทธิ์
ผู้แปล