พุทธมนต์ (ฉบับย่อ)

คําว่า “มนต์” มาจากคําเต็มว่า “พุทธมนต์” ซึ่งหมายถึงพระธรมคําสั่งสอนของ
พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ดังนั้นการสวดมนต์ก็คือ การสาธยาย-พระธรรมคําสั่งสอนของพุทธองค์นั่นเอง
ความเป็นมาของการสวดมนต์นั้น เริ่มต้นมาจากความพยายามในการจดจําคําสั่งสอนของ
พระพุทธองค์ของบรรดาพระอริยสาวกในครั้งพุทธกาล พระสาวกจะช่วยกันจดจําพระธรรมคําสอน
แล้วถ่ายทอดสู่ศิษยานุศิษย์ของตน กล่าวคือ ครูฟังมาจากพระพุทธเจ้า นํามาเล่าให้ศิษย์ฟัง
ศิษย์จําคําบอกเล่าของครู แล้วนําไปสวดสาธยายจนจําได้ขึ้นใจ รักษาไว้แล้วจึงถ่ายทอดต่อให้คน
อื่นๆ ในสํานักวิธีสืบทอดพระธรรมคําสอนแบบนี้เรียกว่า “มุขปาฐะ” คือ สืบทอดกันมาด้วยปากต่อ
ปากโดยตรง ไม่ใช้ตัวหนังสือ
ในเวลาต่อมาก็ค่อยๆ พัฒนาขึ้น มีการแบ่งความรับผิดชอบกันทรงจําอย่างชัดเจน
จนกระทั่งนํามาสู่การรวบรวมคําสอนของพระพุทธเจ้าออกเป็นหมวดหมู่และซักซ้อมทบทวนกั
นจนลงตัว กลายมาเป็น “พระไตรปิฎก” ในระยะแรกพระไตรปิฎกก็ยังคงถ่ายทอดต่อกันมาโดย
การท่องจําปากเปล่าแล้วสืบทอดกันมาตามลําดับ เมื่อพระพุทธศาสนาเผยแผ่ไปยังประเทศใด
วัฒนธรรมการทรงจําสาธยายธรรมนี้ก็ติดตามไปด้วย จนกลายเป็นกิจวัตรของพระภิกษุสามเณร
โดยเราเรียกกิจกรรมนี้ว่า “การทําวัตรสวดมนต์”
ในประเทศไทย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงตั้งธรรมเนียมนมัสการ
พระเช้าค่ํา ที่เรียกว่าทําวัตรเช้า ทําวัตรค่ํา และทรงพระราชนิพนธ์บทสวดเป็นภาษาบาลีไว้หลาย
บทซึ่งยังคงใช้สวดแพร่หลายมาจนถึงปัจจุบันนี้
จากที่กล่าวมา สรุปได้ว่าการสวดมนต์ก็คือการทรงจําสืบต่อ ถ่ายทอด เรียนรู้พระธรรม
คําสั่งสอนของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านั้นเอง การสวดมนต์ที่กล่าวกันว่ามี
อานิสงส์มากก็เพราะว่าสิ่งที่สวดล้วนเป็นหลักธรรมสําคัญของพระพุทธองค์ทั้งสิ้น ถ้าผู้สวดมีความรู้
ความเข้าใจในสิ่งที่สวดด้วย การสวดมนต์ก็จะเป็นการเจริญปัญญาให้กับผู้สวดอีกด้วย
การสวดสาธยายธรรมมีประโยชน์หลายประการ
ในพระไตรปิฎกก็ได้ระบุถึงประโยชน์ที่จะได้รับไว้ดังนี้
1. เข้าใจอรรถ เข้าใจพระธรรมคําสอนอย่างแจ่มกระจ่าง
2. เกิดปราโมทย์ (ความรื่นเริงเบิกบานใจ)
3. เกิดปีติ (ความอิ่มเอิบใจ)
4. กายสงบระงับ
5. มีความสุข
6. จิตเป็นสมาธิ
7. เป็นเหตุแห่งวิมุตติ (ความหลุดพ้นจากกิเลส)
ที่มา : พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย เล่มที่ ๓๖ พระสุตตันตปิฎก
อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต วิมุตติสูตร