นิตยสาร Creative Thailand ปีที่ 5 ฉบับที่ 1

กุญแจ

ทันทีที่สี จิ้นผิง เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์ได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีของสาธารณรัฐประชาชนจีนอย่างเป็นทางการมาตรการสร้างความเชื่อมั่นแก่ชาวจีนก็ถูกนำมาใช้ในทุกรูปแบบ การแก้ปัญหาคอร์รัปชั่นรวมถึงการปรับเปลี่ยนการใช้จ่ายภาครัฐได้กลายเป็นเรื่องสำคัญลำดับต้นๆ ของผู้นำคนใหม่ เพราะจากที่เคยทุ่มทุนไปกับการสร้างอาคารอย่างมโหฬารและเฟอร์นิเจอร์หรูหรา งานเลี้ยงรับรองอลังการ กระทั่งการจับจ่ายส่วนตัวของผู้ใหญ่ในรัฐบาลและพรรคคอมมิวนิสต์จีนที่ต้องเปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง และหันมาสู่ชีวิตปกติเพื่อเคียงข้างประชาชนส่วนใหญ่ที่ยังยากจน ข้อห้ามที่ถือปฏิบัตินี้ได้รับการสรรเสริญจากชาวจีนอย่างท่วมท้น แต่กลับร้อนถึงบรรดาบริษัทสินค้าแบรนด์เนมแพงระยับฝั่งยุโรปและอเมริกา ที่เหล่าผู้บริหารระดับสูงต้องข้ามน้ำข้ามทะเลมาคารวะผู้ใหญ่จีนเพราะยอดขายตกฮวบฮาบอย่างสิ้นท่าขณะที่พฤติกรรมการใช้สอยของชั้นเลิศได้กลายเป็นสิ่งต้องห้ามยุคใหม่ของผู้นำพรรคคอมมิวนิสต์จีน และยังทำหน้าที่เป็นเครื่องมือชั้นดีในการกอบกู้ความนิยมให้แก่รัฐบาลอีกด้วย
สิ่งต้องห้ามได้ถูกใช้เป็นกลยุทธ์ทางการเมืองและสังคมมาอย่างยาวนาน ในบางสังคม มันทำหน้าที่แบ่งแยกชนชั้นวรรณะ บางชนเผ่าใช้เป็นเครื่องตีกรอบความประพฤติหญิงชาย สัญลักษณ์ต้องห้ามถูกใช้ในรูปแบบของสีสัน ลวดลาย วัสดุ กระทั่งกลิ่น แต่ไม่ว่าจะยุคสมัยใด สิ่งต้องห้ามล้วนทำหน้าที่จัดลำดับความสัมพันธ์ของคนในกลุ่มให้อยู่ร่วมกันอย่างราบรื่น ที่มาของการถือปฏิบัตินั้นอาจเกิดจากความเชื่ออย่างบริสุทธิ์ใจ ความเป็นเหตุเป็นผล หรือความหวาดกลัว จนเมื่อเวลาผ่านไป สิ่งต้องห้ามก็ได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตไปโดยปริยาย และยิ่งกลุ่มคนนั้นๆ มีจำนวนมาก พลังของสิ่งต้องห้ามก็ยิ่งขยายตัวออกไป แต่ขณะเดียวกัน ความก้าวหน้าของวิทยาการและแนวคิดเสรีนิยมกลับได้พิสูจน์ว่าสิ่งต้องห้ามบางอย่างที่เคยฝั่งหัวอยู่นั้นดูจะไร้ซึ่งเหตุผล งมงาย และละเมิดสิทธิส่วนบุคคลเกินกว่าจะต้องยอมรับได้อีก
ที่มาของสิ่งต้องห้ามนั้น อาจไม่สำคัญเท่ากับผลลัพธ์และอิทธิพลของมัน เพราะแม้โลกจะก้าวล้ำด้วยเทคโนโลยี แต่ความเชื่อและประเพณียังคงเป็นส่วนสำคัญในชีวิตผู้คน ยิ่งต่างภาษา ต่างวัฒนธรรม ก็ยิ่งต้องเรียนรู้และเข้าใจต่อสิ่งต้องห้ามเหล่านี้ เพราะท้ายที่สุดแล้ว ผู้คนไม่ได้เพียงแค่อยู่ร่วมกันแต่ยังต้องถ่ายเทแลกเปลี่ยนประสบการณ์ ความรู้ ทรัพยากร เพื่อนำไปสู่การสร้างสรรค์ผลผลิตใหม่ๆ ที่จะใช้ประโยชน์ร่วมกันทั้งทางสังคมและเศรษฐกิจอีกด้วย การยอมรับและพึงสังเกตวิถีชีวิต ประเพณี รสนิยม ด้วยสายตาที่เปิดกว้าง ไร้อคติ ย่อมเป็นกุญแจสำคัญที่ช่วยให้ขจัดความพร่าเลือนของสังคมอื่นๆ และภาพนั้นจะยิ่งคมชัดขึ้น เมื่อสามารถจับและตีค่ารูปแบบของสิ่งต้องห้ามให้อยู่ในรูปของการสังเกตพฤติกรรมของผู้บริโภคยุคใหม่
ในวันนี้ สิ่งต้องห้ามที่เคยทำหน้าที่ใช้บังคับอย่างเข้มงวด จึงมีหน้าที่ใหม่เป็นเงื่อนไขและแรงกดดันของนักคิด นักสร้างสรรค์ และนักธุรกิจ ที่จะต้องเอาชนะและแปรเปลี่ยนสิ่งต้องห้ามนี้ให้เป็นต้นทุนในการปลดปล่อยความสร้างสรรค์ได้อย่างไม่รู้จบ ดังนั้น อย่านิ่งเฉยที่จะทำความรู้จักและเรียนรู้ที่จะใช้สิ่งต้องห้ามในอีกแง่มุมหนึ่งนั่นเอง



ในเล่มพบกับ...

The Subject…รอยสัก: การควบคุม การแสดงออก และการต่อรองเชิงคุณค่า
Classic Item… 13
Cover Story… Taboo เมื่อความกลัว บัญญัติสิ่งต้องห้าม
CreativeCity… Saint Petersburg: อดีตขีดเส้นปัจจุบัน ความย้อนแย้งอันงดงามและน่าหวาดหวั่น
The Creative… ม.ร.ว. ดิศนัดดา ดิศกุล ดอยตุง อดีต-แดนสนธยา ปัจจุบัน-แดนสนทนา